Instalacje zaprasowywane z miedzi

Połączenie zaprasowywane jest złączem, które składa się z prostego odcinka rury oraz szeregu kształtek, takich jak łączniki proste, trójniki, kolana, zaciśniętych przy użyciu odpowiedniego urządzenia. Sposób jego działania uniemożliwia zaciśnięcie łącznika poprzez system kolejnych zabezpieczeń. Różnice w systemie zaciskania mogą jedynie polegać na tym, że część producentów oferuje łączniki z obustronnym lub jednostronnym zaciskiem wokół uszczelnienia. Nie ma to jednak wpływu na wymagania, gdyż zarówno jedne jak i drugie złączki muszą spełniać takie same kryteria. Łączniki z obustronnym zaciskiem wokół uszczelnienia stosowane są przez większość producentów. Zaletą tego systemu jest jego duża szczelność ze względu na obustronny docisk wokół o-ringu , lepsze prowadzenie rury w łączniku oraz wysoka trwałość. Zaletą łączników z jednostronnym zaciskiem wokół o-ringu są jego mniejsze gabaryty i ciężar. Jednostronny zacisk nie ma wpływu na szczelność jak i  trwałość połączenia. W celu zwiększenia bezpieczeństwa producenci złączek wprowadzają dodatkowe zabezpieczenia pozwalające na łatwą lokalizację nieszczelności powstałych w wyniku  nieprawidłowego zaciśnięcia złączki. Złączka zaprasowywana powinna posiadać pierścień uszczelniający  typu o-ring z EPDM (praca w zakresie temp. -20°C do +70° C) dla instalacji zimnej i ciepłej wody, z HNBR (praca w zakresie temp. -30°C do +150°C) dla instalacji paliw gazowych i płynnych oraz z FKM (praca w zakresie temp. -20°C do +140° C, chwilowa do +230°C) dla instalacji solarnych. Materiał stosowany na łączniki zaprasowywane to miedź i brąz.

Połączenia tego typu stosuje się do wykonywania instalacji z rur miedzianych spełniających wymogi normy PN-EN 1057. Połączenie następuje wskutek zaprasowania łącznika z rurą miedzianą przy pomocy elektrycznej zaciskarki. Do zaciskania złącza stosuje się szczęki i pierścienie (kołnierze) zaciskowe. Szczęki zaciskowe stosuje się do średnicy 64 mm. Do zaciskania złącza dwustronnego stosujemy szczęki o profilu B, V lub M zaś do jednostronnego szczęki o profilu SA (ośmiokątne) oraz M i V (sześciokątne). Dla średnic od 64 do 108 mm włącznie stosuje się specjale łańcuchowe kołnierze zaciskowe, które współpracują z zaciskarkami. Przy doborze kołnierzy i zaciskarek należy przestrzegać zaleceń producentów łączników zaciskowych. Technologia zaprasowywania to ogromna oszczędność czasu -  montaż instalacji zajmuje ok. 30 proc. mniej czasu w porównaniu z  lutowaniem. Stosując zaciskanie, unikamy zagrożeń wynikających z operowania otwartym ogniem. Złącze wykonane z wykorzystaniem tej technologii jest bezpieczne i estetyczne.

Łączniki do instalacji ciepłej i zimnej wody oraz grzewczych wykonane są z miedzi i brązu. O-ring uszczelniający wykonany jest z EPDM i jest w kolorze czarnym. Łączniki powinny posiadać aprobatę techniczną oraz pozytywną ocenę PHZ Atest Higieniczny dopuszczający łącznik do instalacji wody pitnej.

Od 2009 roku obowiązuje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowania (Dz. U. nr 75 poz.690 z 2002 roku z późniejszymi zmianami). Celem zmian we wspomnianym dokumencie była konieczność aktualizacja wynikająca z wprowadzenia do zbioru Polskich Norm nowych norm europejskich i międzynarodowych, a także potrzeba dostosowania zawartych w rozporządzeniu wymagań do aktualnego stanu wiedzy. Od czasu podpisania wspomnianego rozporządzenia na rynku polskim dopuszczono do użytku złączki zaprasowywane do gazu. Łączniki zaprasowywane do gazu można wprowadzić do obrotu w oparciu o deklarację zgodności, którą wystawia się po spełnieniu pewnych określonych warunków. O-ring do instalacji gazowych wykonany jest z żółtego HNBR. Zgodnie z wytycznymi INiG w Krakowie każda złączka powinna mieć stałe, widoczne oznakowanie w kolorze żółtym: MOP 5, T2. Symbole te oznaczają parametry pracy instalacji, tj. ciśnienie do 5 bar i temperatura gazu do 70° C.

W ostatnim okresie miedziane i brązowe łączniki zaprasowywane stosowane są także do łączenia instalacji solarnych. O-ring do urządzeń solarnych wykonuje się FKM, jednak producenci nie stosują jednolitego koloru łącznika. Na rynku można spotkać łączniki  koloru czarnego, zielonego lub czerwonego. Dla prawidłowej identyfikacji łączniki są na powierzchni zewnętrznej dodatkowo oznaczone białą, zieloną lub czerwoną kropką.

Podstawową zasadą, której należy przestrzegać podczas montażu złączek zaprasowywanych, jest przestrzeganie wskazówek dostarczanych przez producenta złączek i rur miedzianych. W trakcie konstruowania instalacji z użyciem złączek zaprasowywanych należy przestrzegać następujących wskazówek:

1. Należy prawidłowo określić sposób prowadzenia przewodów instalacji.
2. Złączki i rury miedziane powinny być utrzymane w należytej czystości.
3. Cięcie rur miedzianych należy wykonać wyłącznie przy pomocy specjalistycznych narzędzi.
4. Gratowanie rur jest niezbędne w celu uniknięcia uszkodzenia elementu uszczelniającego.
5. Osadzenie złączek na rurze powinno się wykonywać w osi rury - minimalizuje to prawdopodobieństwo uszkodzenia lub podwinięcia elementu uszczelniającego.
6. Po osadzeniu kształtki zaleca się oznaczenie głębokości wsunięcia - ułatwia to wizualną kontrolę poprawności osadzenia kształtki w momencie zaprasowywania połączenia.
7. Stosowne jest wykonywanie połączeń urządzeniami zalecanymi przez producenta.
8. W przypadku prowadzenia przewodów na długim prostym odcinku, przez kilka pomieszczeń o różnych temperaturach, zaleca się sprawdzenie konieczności wykonania kompensacji.
9. Zaleca się, aby odcinki instalacji poddawane oddzielnej próbie szczelności były łączone kształtkami jednego producenta.
10. Ze względów konstrukcyjnych kształtki do różnego typu instalacji są bardzo podobne. Mimo wyraźnych oznaczeń identyfikacyjnych zaleca się przechowywanie łączników w osobnych opakowaniach – pozwoli to uniknąć ewentualnej pomyłki.
11. W przypadku wykonania wadliwego połączenia raz zaciśnięta kształtka nie może być ponownie wykorzystana w instalacji.

Złącza zaciskane cieszą się coraz większą popularnością. Są powszechnie stosowane przez instalatorów. Podstawowa zaletą tego typu połączenia jest większa szybkość wykonania złącza i lepsza jego estetyka w porównaniu z wykonywaniem połączenia przy zastosowaniu lutowania kapilarnego (miękkiego lub twardego). Stosowanie technologii zaprasowywania byłaby większa, jednak barierą jest dużo wyższa cena łącznika zaprasowywanego od przeznaczonego do lutowania łącznika kapilarnego oraz szczęk i urządzenia do zaprasowywania. Koszt robocizny w Polsce jest dużo mniejszy niż w innych krajach europejskich i oszczędność w tym zakresie nie pokrywa kosztów, jakie należy ponieść na zakup łączników i narzędzi.