Podstawowymi elementami zabezpieczającymi każdej instalacji elektrycznej są wyłączniki nadprądowe zabezpieczające przed skutkami zwarć i przeciążeń. Ich głównym zadaniem jest ochrona całej instalacji elektrycznej i odbiorników do niej przyłączonych. Wyposażone są w dwa rodzaje wyzwalaczy. Pierwszy, wyzwalacz termiczny chroni przed skutkami przeciążeń i wyłącza nawet w przypadku niewielkiego, ale długotrwałego przetężenia. Drugi, wyzwalacz elektromagnetyczny wyłącza natychmiast po przekroczeniu wartości jego zadziałania.
Drugim podstawowym aparatem zabezpieczającym w nowoczesnej instalacji są wyłączniki różnicowoprądowe. Ich głównym zadaniem jest ochrona użytkowników instalacji przed skutkami porażenia prądem elektrycznym. Aby ich praca była w 100% efektywna, instalacja elektryczna, w której znalazły one zastosowanie powinna być wykonana jako sieć TN-S lub TN-C-S, czyli z przewodami N i PE zamiast jednego przewodu PEN. Najczęściej stosowane w budownictwie mieszkaniowym i jednorodzinnym zabezpieczenia różnicowoprądowe wykonywane są na prądy różnicowe znamionowe równe 30 mA.
Aby zaoszczędzić miejsce w rozdzielnicy, można zamiennie dla wyłączników nadprądowych i wyłączników różnicowoprądowych zastosować jeden wyłącznik różnicowo-nadprądowy. Jest to kombinacja dwóch powyższych rozwiązań i zawiera w jednej obudowie modułowej wyzwalacz termiczny, elektromagnetyczny a także wyzwalacz różnicowoprądowy.
Z pozostałych aparatów zabezpieczających coraz częściej stosowanymi w nowoczesnych instalacjach elektrycznych są ochronniki przeciwprzepięciowe. Ich głównym zadaniem jest ochrona odbiorników czułych na duże impulsy napięciowe (a szczególnie tych, które są wyposażone w układy elektroniczne) przed skutkami bezpośrednich i pośrednich wyładowań elektronicznych, ale także skutkami przepięć powstałych wskutek różnego rodzaju przepięć łączeniowych. Czasami wystarcza jedno uderzenie pioruna, aby cały sprzęt w mieszkaniu wyposażony w elektronikę (telewizory, komputery, kina domowe, telefony) uległ zniszczeniu. Aby zapobiec między innymi takim skutkom przepięć stosuje się właśnie ochronniki przeciwprzepięciowe.
Rozłączniki, aparaty pomocnicze i sygnalizacyjne
Jednymi z podstawowych aparatów w nowoczesnych instalacjach elektrycznych są rozłączniki izolacyjne. Stosowane są głównie na wejściu instalacji. Służą do rozłączania obwodów elektrycznych i stworzenia w nich przerwy izolacyjnej. Jest to bardzo przydatne przy różnego rodzaju pracach modernizacyjnych czy remontowych w domu (np. bezpieczna wymiana gniazdka).
Z innych aparatów elektrycznych modułowych mogących znaleźć zastosowanie w instalacjach naszych mieszkań i domach należy wymienić:
- lampki sygnalizacyjne służące do sygnalizacji działania aparatów i informujące o obecności lub braku napięcia;
- wyłączniki silnikowe zabezpieczające urządzenia wyposażone w silniki trójfazowe (układy wentylacji, bramy garażowe, urządzenia budowlane, hydrofory);
- programatory, które umożliwiają zaprogramowanie pracy poszczególnych odbiorników (ogrzewanie, automatyka, rolety antywłamaniowe);
- wyłączniki schodowe do sterowania oświetleniem na klatkach schodowych;
- wyłączniki zmierzchowe do zapalania o zmierzchu i wyłączania o świcie obwodów oświetleniowych (parkingi, ogrody);
- styczniki przeznaczone do załączania odbiorników energii elektrycznej, sterowane np. za pomocą programatorów.
Rozdzielnice modułowe
Wszystkie wymienione wyżej aparaty elektryczne można zamontować w jednym wygodnym dla użytkownika miejscu. Do tego celu przeznaczone są rozdzielnice modułowe. Najbardziej typowymi są rozdzielnice wnękowe montowane we wnęce wykonanej w ścianie. Dzięki temu nie zajmują one dodatkowej przestrzeni w pomieszczeniu. Wykonywane są jako rozdzielnice, które w jednym rzędzie pomieszczą 12 modułów (RWN) o wielkościach od 12 do 48 modułów. Większe są rozdzielnice naścienne, których pojemność wynosi od 8 nawet do 72 modułów. Przód rozdzielnicy można zamknąć ozdobnymi drzwiczkami.
