Czy potrzebujemy instalacji odgromowej?
Według przepisów, obowiązek wykonania instalacji odgromowej spoczywa na wykonawcy budynków przemysłowych, budynków użyteczności publicznej, domu wyższego niż 15 m i o powierzchni większej niż 500 m² lub domu wykonanego z materiałów łatwopalnych (np. drewna).
Warto jednak pomyśleć o instalacji odgromowej przy budowie domu jednorodzinnego. Nawet jeśli nie ma zagrożenia pożarem od pioruna, instalacja odgromowa zabezpieczy instalację elektryczną przed negatywnym wpływem prądu piorunowego. Im większe znaczenie ma instalacja elektryczna w naszym domu, tym większą wagę powinniśmy przykładać do instalacji odgromowej.
Warunki doboru i wykonania instalacji odgromowej są określone przez następujące normy:
- PN-IEC 60364-4-443:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa.Ochrona przed przepięciami. Ochrona przed przepięciami atmosferycznymi lub łączeniowymi.
- PN-86/E-05003.01 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Wymagania ogólne.
PN-89/E-05003.03 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Ochrona obostrzona.
PN-92/E-05003.04 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Ochrona specjalna. - PN-IEC 61312-1:2001 Ochrona przed piorunowym impulsem elektromagnetycznym (LEMP). Zasady ogólne.
PN-IEC/TS 61312-2:2003 Ochrona przed piorunowym impulsem elektromagnetycznym (LEMP). Część 2: Ekranowanie obiektów, połączenia wewnątrz obiektów i uziemienia. - PN-IEC 61024-1:2001 Ap1:2002 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Zasady ogólne.
PN-IEC 61024-1-1:2001 Ap1:2002 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Zasady ogólne. Wybór poziomów ochrony dla urządzeń piorunochronnych.
PN-IEC 61024-1-2:2002 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Zasady ogólne. Przewodnik B - Projektowanie, montaż, konserwacja i sprawdzanie urządzeń pioruno-chronnych.
Elementy instalacji odgromowej
Zadaniem instalacji odgromowej (piorunochronu) jest przejęcie prądu piorunowego i bezpieczne odprowadzenie go do ziemi.
Instalacja składa się z przewodzących elementów konstrukcyjnych budynku (pokrycia dachowe, obróbki blacharskie, przewody kominowe) oraz elementów na nim zainstalowanych. Elementy te należy połączyć odpowiednimi przewodami. System odgromowy, projektowany indywidualnie dla każdego budynku, składa się z następujących elementów:
Zwody
Ich zadaniem jest przyjmowanie wyładowań atmosferycznych (prądu piorunowego). Zwodami powinny być elementy konstrukcyjne budynku (zwody naturalne) lub ich części wykonane z metalu (zwód musi być dobrym przewodnikiem prądu). Dobrym i powszechnie stosowanym zwodem jest metalowe pokrycie dachu (np. blachodachówka). Warunkiem jest, by blacha zastosowana jako zwód miała odpowiednią grubość. Zwodami mogą być też specjalnie do tego celu ułożone na dachu przewody metalowe (zwody sztuczne). Mogą to być tzw. druty odgromowe, a także druty i linki. Ich minimalne przekroje określone są przez normę PN-IEC 61024 1 i wynoszą:
- stal ocynkowana - 50 mm²,
- miedź - 35 mm²,
- aluminium - 70 mm².
Przewody odprowadzające - łączą zwody z uziemieniem (do uziomów są przyłączone za pomocą zacisków probierczych). Jako przewody odprowadzające można wykorzystać metalowe elementy konstrukcji budynku: słupy nośne ze stali, zbrojenia słupów konstrukcyjnych oraz inne ciągi elementów metalowych w budynku: rurociągi, kanały wentylacyjne i klimatyzacyjne, rury spustowe, metalowe pokrycia ścian zewnętrznych oraz wszelkie elementy metalowe zamocowane na ścianach – np. parapety, balustrady. występują jako druty, linki i taśmy biegnące od zwodów do ziemi (wzdłuż dachu i ścian budynku). Minimalne przekroje przewodów odprowadzających, podane wg. normy PN-IEC 61024:1, zależą od materiału:
- stal ocynkowana - 50 mm²,
- miedź - 16 mm²,
- aluminium - 25 mm².
Połączeniami między elementami metalowymi oraz przewodami odprowadzającymi tam, gdzie nie można wykorzystać elementów budynku, są druty, taśmy i linki (o minimalnych przekrojach podanych powyżej).
Uziomy. Ich zadaniem jest przejęcie prądu w gruncie i bezpieczne rozproszenie go. Są to przedmioty metalowe (przewodzące) znajdujące się w gruncie. Można do tego celu wykorzystać obiekty już istniejące – tzw. uziomy naturalne, np. elementy zbrojenia betonu, metalowe elementy konstrukcyjne, rurociągi metalowe. Można też umieścić w gruncie specjalne obiekty.
Obiektami tymi (uziomami sztucznymi) są przewody, taśmy, pręty, płaskowniki, liny wykonane ze stali ocynkowanej lub miedzi. Stosuje się uziomy otokowe (np. płaskowniki otaczające dom) lub pionowe/poziome (wbijane pręty). Uziomy sztuczne należy połączyć z uziomami naturalnymi w sposób umożliwiający przewodzenie prądu (spawanie, zgrzewanie). Ze względu na to, że przepływ prądu ułatwia korozję, warto łączyć materiały jednorodne (np. uziomami powinny być tylko elementy stalowe lub tylko miedziane).
Złącza stosowane są do łączenia zwodów, przewodów odprowadzających i uziomów.
Uchwyty służą do mocowania zwodów i przewodów doprowadzających do powierzchni skośnych lub pionowych (dach, ściana, komin).
Naciągi pozwalają na odpowiednie naprężenie przewodów doprowadzających i zwodów – jest to konieczne, by instalacja działała prawidłowo.
Elementy instalacji odgromowej wyprodukowane przed 1 maja 2004 r. muszą mieć certyfikat bezpieczeństwa (znak B); elementy wprowadzone na rynek po tej dacie - znak zgodności europejskiej CE (oraz deklarację zgodności). Powinny też być zabezpieczone przed korozją (przez cynkowanie lub malowanie farbą proszkową) oraz konserwowane (poprzez smarowanie wazeliną techniczną).
Uzupełnieniem zewnętrznej instalacji odgromowej jest ochrona przeciwprzepięciowa.
