Sauna w domu

Rodzaje kąpieli w saunie

W kabinie sauny można korzystać aż z trzech rodzajów kąpieli. Wystarczy odpowiednio ustawić temperaturę
i poziom wilgotności względnej. Zależność między tymi parametrami opisuje tzw. prawo sumy 110, zgodnie z którym suma temperatury (w °C) i wilgotności względnej
(w %) w saunie powinna wynosić 110 (na przykład 70°C
i 40%).

Sauna sucha. W saunie panuje wtedy bardzo wysoka temperatura – ok. 90-110°C, a wilgotność względna utrzymana jest na niskim poziomie – jedynie około 10% (warto dla porównania przytoczyć, że w pomieszczeniach budynków mieszkalnych wilgotność, zależnie od pory roku, wynosi 45-65%). W suchej saunie powietrze powoduje szybkie wysuszanie skóry i pocenie się.

Sauna mokra. Temperatura powietrza w saunie mokrej wynosi od 70 do 90°C (niektórzy uważają, że wystarczy już 50-60°C), wilgotność względna 25-39%. Taką wilgotność uzyskuje się polewając wodą kamienie znajdujące się w piecu sauny.

Sauna parowo-ziołowa (tylarium). Warunki podczas tej kąpieli są znacznie łagodniejsze: temperatura wynosi 45-65°C, przy wilgotności względnej 40-65%. Takie warunki są odpowiednie dla większości osób, nawet dla małych dzieci. Przepuszczając parę wodną przez zioła lub esencje zapachowe, można zażywać inhalacji.

Uwaga! Sauny parowej nie należy mylić z łaźnią parową. Łaźnia parowa to całkowicie inna forma kąpieli (temperatura wynosi maksymalnie 55°C, a wilgotność względna cały czas utrzymywana jest na bardzo wysokim poziomie), z innymi zasadami konstrukcyjnymi.

Wymiary i miejsce montażu

Sauna może mieć dowolne wymiary, choć nie powinna być zbyt mała. Dobrze, by jej wymiary pozwoliły na relaks w pozycji leżącej, gdyż wtedy całe ciało nagrzewa się równomiernie. Dlatego przynajmniej jeden bok sauny powinien mieć nie mniej niż 2 metry. W bardzo małych pomieszczeniach instaluje się jednak sauny mniejsze, w których kąpieli zażywa się na siedząco.
Przeciętnie sauna powinna pozwalać na jednoczesny pobyt w niej trzech osób, które mogą wypoczywać nie tylko w pozycji siedzącej, ale i leżącej. Dlatego wymiary domowej sauny to najczęściej 200 x 160 cm lub 200 x 200 cm i wysokości minimum 200 cm.
Myśląc o własnej saunie jeszcze na etapie projektu domu, najlepiej uwzględnić w planach następujące pomieszczenia: kabinę sauny, natrysk (umożliwiający schładzanie ciała podczas kąpieli) oraz pokój, w którym można odpocząć w trakcie kąpieli.
W przypadku, gdy chcemy zainstalować saunę w już urządzonym domu, należy rozważyć możliwość przeznaczenia na nią jednego z pokojów. Rozwiązaniem bardzo korzystnym jest możliwość zaprojektowania bezpośredniego wyjścia na świeże powietrze po kąpieli w saunie, np. na taras
lub balkon. Kabinę saunową da się również zainstalować w pomieszczeniu na poddaszu ze skosami.
W przypadku, gdy nie ma możliwości zainstalowania sauny w oddzielnym pomieszczeniu, można rozważyć jej montaż w łazience. Przy okazji remontu można np. wymontować wannę (której użytkowanie jest zresztą droższe niż korzystanie z sauny), a w jej miejsce wstawić kabinę prysznicową, zaś obok małą domową saunę.

Budowa sauny - konstrukcja kabiny i najczęściej stosowane materiały

W saunie panują wysokie temperatury, dlatego materiały użyte do jej konstrukcji muszą być odporne na ekstremalne warunki.
Wewnętrzne ściany kabiny sauny wykłada się panelami drewnianymi grubości minimum 12 mm. Ważne jest, aby drewno miało jak najmniej sęków i nie zawierało dużo żywicy. Gatunki drewna najczęściej stosowane do budowy saun to: świerk skandynawski, osika, cedr lub jodła kanadyjska. Warto zwrócić uwagę, że odpowiednie właściwości ma cedr: wysoką odporność na działanie powietrza o wysokiej temperaturze i dużej wilgotności, piękny zapach i kolorystykę.
Ławki w saunie wykonywane są z drewna, które nie ulega zbytniemu nagrzewaniu, na przykład z drewna osikowego lub egzotycznego abachi. Szerokość ławek dostosowuje się do wielkości sauny
i może ona wynosić od 31 do 55 cm, a długość wygodna do leżenia – około 200 cm. Rozmieszcza się je na jednym lub kilku poziomach, najniżej na wysokości około 40 cm od podłogi; jeśli znajdują się jedna nad drugą, to odległość między nimi też powinna wynosić 40 cm. Ładnym i praktycznym uzupełnieniem ławek są pionowe osłony wypełniające przestrzeń między ławkami oraz oparcia.
Od zewnątrz kabinę może wykończyć dowolnym materiałem, np. drewnem, płytą pilśniową, płytą gipsową lub glazurą.

Izolacja sauny

Aby sauna nagrzewała się szybko, a zużycie energii było jak najmniejsze, kabinę należy odpowiednio zaizolować. Na izolację termiczną wykorzystuje się najczęściej wełnę szklaną – grubości od 45 do 100 mm.

Uwaga: Nie stosuje się natomiast dodatkowej izolacji z folii aluminiowej – umieszczona pod warstwą paneli drewnianych powoduje ich nieprzyjemne nagrzewanie, a w najgorszym przypadku może grozić porażeniem prądem. Częstym błędem jest stosowanie dodatkowej izolacji, chroniącej przed wilgocią, gdyż sauna wbrew ogólnie przyjętym opiniom jest najbardziej suchym pomieszczeniem w całym budynku.
Popularnym rozwiązaniem są sauny wykonane z pełnych bali drewnianych. W tym przypadku nie jest już konieczna dodatkowa izolacja z wełny mineralnej.
Choć drewno jest najważniejszym materiałem w konstrukcji sauny, jednak coraz częściej stosowane są także inne materiały. Przykładem może być wykorzystywanie do budowania sauny szkła oraz aluminium. Oczywiście niemożliwe jest wykonanie całej kabiny z metalu lub szkła, ale frontowe ścianki mogą być w całości wykonane z tych materiałów.

Podłoga w saunie

Podłogę w saunie najczęściej wykłada się terakotą lub wykładziną z tworzywa sztucznego. Materiały te muszą być odporne na wysoką temperaturę i wodę.
Należy zwrócić uwagę, aby powierzchnia podłogi nie była śliska, nawet po rozlaniu wody. Jeżeli jest taka możliwość, należy w podłodze sauny zaplanować odpływ wody. Odpływ ułatwi utrzymanie sauny w czystości, a w przypadku rozlania wody sprawi, że woda nie będzie zostawać na podłodze. Odpływ jest szczególnie zalecany w saunie parowej, gdzie na podłodze podczas kąpieli może zbierać się nieco więcej wody.
Ponieważ podczas kąpieli w saunie na podłodze może zebrać się woda (np. wylana z łyżki podczas polewania pieca wodą), należy przed nią zabezpieczyć dół kabiny. Najlepszym i najtrwalszym rozwiązaniem jest montaż kabiny na specjalnych profilach (np. z anodowanego aluminium).

Drzwi

Drzwi w saunie muszą się zawsze otwierać na zewnątrz. Dobór właściwych materiałów ma duże znaczenie na ich trwałość i bezpieczeństwo użytkowania. Wykonuje się je z drewna lub ze szkła hartowanego. Zamontowany zamek powinien gwarantować otwarcie się drzwi poprzez ich lekkie pchnięcie. Drzwi do sauny nigdy nie są w pełni szczelne.

Skąd się bierze ciepło w saunie

Najważniejszym elementem każdej sauny jest źródło ciepła, czyli piec. Pierwsze sauny były ogrzewane piecami na drewno. Piece te, choć już rzadko, montowane są do dzisiaj. Ich zaletą jest możliwość instalowania w miejscach, w których brakuje energii elektrycznej. Wymagają one jednak oddzielnego przewodu dymowego. Ponieważ cała konstrukcja pieca znacznie się nagrzewa, piece na drewno wymagają zachowania bezpiecznych odległości od materiałów łatwopalnych (ok. 50 cm) bądź też zastosowania izolacji ścian. W saunie z piecem opalanym drewnem wlot powietrza instaluje się przy podłodze jak najdalej od pieca. Wylot powietrza nie jest konieczny, gdyż sam piec spełnia taką funkcję.
Obecnie stosuje się przede wszystkim piece elektryczne. Obsługa ich jest znacznie łatwiejsza, montaż bardzo prosty i tańszy. Poglądy, iż sauny to „pożeracze prądu” też nie są prawdziwe.

Jak dobiera się moc pieca

Moc pieca do sauny dobiera się zależnie od kubatury kabiny. W saunach domowych stosuję się zasadę, że na 1 m3 potrzeba 1 kW mocy. Poniższa tabelka pokazuje, jakie moce pieców pasują
do jakich saun:

Przyłącza elektryczne potrzebne do podłączenia pieca

Piece o mocy do 5 kW mogą mieć zasilanie jednofazowe, większe wymagają przyłącza trójfazowego. Dokładne wymagania odnośnie przyłącza elektrycznego znajdują się zawsze w dokumentacji pieca.

Piec do sauny

Jeżeli chcemy, aby nasz piec był bezpieczny, trwały, a koszty eksploatacji niższe, zwróćmy uwagę na:

• krótki czas nagrzewania do żądanej temperatury – czas nagrzewania do temperatury 80°C powinien wynosić ok. 20 min;
• niskie zużycie energii elektrycznej – stosowane systemy oszczędzania energii („stand-by” oraz „zmienna moc”) pozwalają na znaczne zredukowanie poboru energii elektrycznej
  i utrzymywanie jednakowej temperatury. Specjalnie ukształtowane komory konwekcyjne
  w piecach pozwalają również na szybkie nagrzanie sauny;
• materiały wysokiej jakości – np. grzałki pieca oraz pojemnik na kamienie powinny być wykonane ze stali nierdzewnej. Na piecu umieszcza się kamienie (koniecznie ceramiczne – nigdy polne). Muszą być odporne na gwałtowne rozgrzewanie i chłodzenie. Dzięki nim mamy możliwość regulowania poziomu wilgotności powietrza w saunie;
• pojemnik na kamienie powinien mieć odpowiednią wielkość i konstrukcję – zbyt duża ilość kamieni powoduje, że bezwładność pieca rośnie, przez co rośnie również zużycie prądu;
• bezpieczna obudowa pieca – obudowa pieców najnowszej generacji zabezpiecza przed ewentualnymi oparzeniami w przypadku dotknięcia – temperatura na obudowie pieca powinna wynosić ok. 50°C (przy temperaturze powietrza w saunie 90°C). Większość pieców, poza wyjątkami, wymaga dodatkowych osłon, co znacznie ogranicza przestrzeń w saunie;
• w celu ułatwienia utrzymania czystości w saunie, zalecane są piece, które montuje się w pozycji wiszącej na ścianie – można wtedy w łatwy sposób wytrzeć podłogę pod piecem.

Dobrej jakości piece posiadają zabezpieczenia, które odłączają zasilanie w momencie przegrzewania (zła wentylacja, nieprawidłowe umieszczenie pieca, złe ułożenie kamieni lub przykrycie pieca ręcznikiem).
Warto również zwrócić uwagę na warunki gwarancji. Standardowy okres gwarancji na piece do saun wynosi 2 lata. Firmy oferujące piece najlepszej jakości udzielają gwarancji nawet na okres 5 lat.

Jak zaprojektować dobrą saunę

Warto poświęcić trochę czasu i zaprojektować saunę, która będzie na miarę naszych potrzeb. Należy przy tym przestrzegać czterech następujących zasad:
Zasada I – piec i drzwi powinny być umiejscowione na tej samej ścianie kabiny.
Ponieważ piec wymusza cyrkulację powietrza w saunie, umieszczenie drzwi na tej samej ścianie,
co piec pozwala na szybkie ogrzanie powietrza, które dostaje się przy otwarciu drzwi. W przypadku, gdy brakuje miejsca na umieszczenie pieca i drzwi na jednej ścianie, w drodze wyjątku, piec można umieścić na ściance bocznej, ale możliwie jak najbliżej drzwi.
Zasada II – wlot powietrza do sauny powinien być zawsze bezpośrednio pod piecem.
Powierzchnia przekroju wlotu powietrza dla sauny użytku domowego wynosi ok. 125 cm². Wlot powietrza musi być zawsze w pełni otwarty. Powietrze zasysane do sauny przez wlot powinno pochodzić z tego samego pomieszczenia co powietrze, które dostaje się przez drzwi. Jednym słowem, cyrkulacja powietrza do i z sauny powinna mieć obieg zamknięty.
Zasada III – wylot powietrza z sauny należy umieścić jak najdalej od wlotu.
Powinien być on skierowany z powrotem do pomieszczenia, z którego powietrze było pobierane.
W celu uzyskania jak największej odległości pomiędzy wlotem a wylotem powietrza w saunie, wylot umieszcza się najczęściej po przekątnej w stosunku do wlotu, wysoko na ścianie lub suficie. Powietrze wydostające się przez wylot jest skierowywane do tego samego pomieszczenia, z którego było pobierane (nigdy nie należy wylotu kierować bezpośrednio do kanału wentylacyjnego.
Ten sposób termicznej wymiany powietrza jest energooszczędny i niezależny.

A - wylot powietrza przez ścianę sauny. Wylot umieszcza się wysoko lub w suficie;
B - wylot powietrza wyprowadzony przez wolną przestrzeń nad sufitem sauny;
C - wylot przeprowadzony przez kanał pod sufitem sauny. Kanał umieszczany jest w narożniku między ścianą a sufitem. Wymiary kanału powinny być takie same jak wylotu powietrza.

Uwaga: Powietrze znajdujące się między sufitem sauny a pomieszczenia powinno mieć możliwość wymiany.

Zasada IV

– gdy w projekcie rozmieszczone są już prawidłowo piec, drzwi, wlot i wylot powietrza, można przystąpić do projektowania ławek w saunie oraz oświetlenia.

Istnieją różne możliwości rozmieszczenia ławek: na jednym lub na różnych poziomach. Umieszcza się je na wysokości ok. 42 cm od podłogi. Mniej więcej taka też odległość powinna być zachowana między ławkami.
Oprawki oświetleniowe w saunie umieszcza się na ścianach w bezpiecznej odległości od sufitu (min. 30 cm od sufitu). Nigdy jednak nie należy umieszczać oświetlenia bezpośrednio nad piecem.
Oprawki oświetleniowe można przysłonić specjalnymi abażurami lub też zamontować pod ławkami, stwarzając w ten sposób intymny nastrój.
Stosowanie powyższych zasad sprawi, że sauna będzie zawsze funkcjonować prawidłowo i długo zachowa estetyczny wygląd.

Jak korzystać z sauny

Do sauny przygotuj dwa ręczniki (duży i mały), mydło, szampon i butelkę wody mineralnej lub soku.
1. Najpierw dokładnie umyj się pod prysznicem.
2. Do sauny wchodzimy bez ubrania, z ręcznikiem, na którym siadamy lub kładziemy się. Należy pamiętać o zdjęciu zegarka i biżuterii. Im wyżej tym cieplej, dlatego dla „początkujących” lepsze są najniższe ławki.
3. Ciało powoli się nagrzewa i zaczyna pocić. Jednorazowo w saunie przebywamy tak długo, jak długo nam to sprawia przyjemność. Strugi chłodnego potu na ciele, szczypanie nosa i ust, utrudnione oddychanie albo kołatanie serca to znak, że lepiej wyjść z sauny. Cała kąpiel powinna się składać z kilku sesji. Pierwsza powinna trwać kilka minut, pozostałe nie dłużej niż kwadrans.
4. Rozgrzane ciało schładza się pod prysznicem, zaczynając od stóp. Woda nie może być zimna.
5. Ponownie wchodzimy do sauny. Zwiększamy lub zmniejszamy temperaturę. Jeśli powietrze jest zbyt suche, polewa się wodą kamienie. Można też dodać kilka kropli olejku eterycznego. W ciągu kilku sekund kabina sauny napełnia się wilgotną, pachnącą parą.
6. Czynności te powtarza się kilka razy.
7. Pobyt w saunie kończy się długim, chłodnym prysznicem.
8. Na zakończenie kąpieli obowiązuje choćby kilkuminutowy relaks, najlepiej w pozycji leżącej
i uzupełnienie niedoboru płynów.