Normy i przepisy dotyczące instalacji elektrycznej
Punktem wyjścia do zaprojektowania bezawaryjnej i efektywnej instalacji elektrycznej w budynku jest określenie mocy zapotrzebowanej, jednak nie ma jednolitego aktu w tym zakresie. Szczegółowych zasad planowania instalacji elektrycznej warto poszukać w źródłach pomocniczych, jak chociażby prenorma N SEP-E 002.
Obowiązujące w Polsce unormowania dotyczące warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać wewnętrzne instalacje elektryczne w budynkach, czyli rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z 14 grudnia 1994 [2], jak również wieloarkuszowa norma PN-IEC 60364, formułują ogólne wskazania dotyczące właściwego projektowania instalacji, głównie w kontekście bezpieczeństwa użytkowania i ochrony życia ludzkiego. Jednym z wymogów stawianych przez normę PN-IEC 60364 jest ustalenie mocy zapotrzebowanej, ze względu na zjawiska nagrzewania przewodów i dopuszczalnych spadków napięcia. Właściwe wyznaczenie tej wartości, odpowiednie wytyczenie obwodów czy dobranie przekroju przewodów, jak również sposób ich prowadzenia mają kluczowe znaczenie dla trwałości, jakości instalacji i przyszłego komfortu jej użytkowania. W praktyce jednak kwestie te bywają źródłem rozdźwięków pomiędzy inwestorem, projektantem a dostawcą energii elektrycznej, co może skutkować niedopasowaniem instalacji do potrzeb, a nawet jej awaryjnością. Dlatego podczas jej planowania warto opierać się na sugestiach zawartych między innymi w prenormie N SEP-E- 002 [5], wzorowanej na europejskich normach, jak np. niemieckiej DIN 18015 [7], jak pokazano na rys.1.
![Strefy układania przewodów - rozplanowanie oparte na wytycznych prenormy N SEP-E- 002, wzorowanej na europejskich normach.](https://d-pt.ppstatic.pl/k/r/1/52/ab/628f50bd8e4d8_p.jpg?1653559485)
Instalacja elektryczna dopasowana do potrzeb
Dobór przekrojów przewodów wynikający z założonej wartości mocy zapotrzebowanej dla budynku mieszkalnego, skuteczny dobór zabezpieczeń przed skutkami przetężeń i spadkami napięcia w instalacji oraz zapewnienie ich selektywności odbywa się w trakcie jednego procesu projektowego. Ostateczne ustalenie zapotrzebowania na energię powinno być dokonane w porozumieniu z inwestorem lub właścicielem budynku, który określa obecne i przyszłe potrzeby w tym zakresie, w oparciu o zasady wynikające z normy i podane w niej współczynniki. Warto podkreślić, że moc zapotrzebowana nie jest prostą sumą mocy wszystkich użytkowanych w gospodarstwie domowym odbiorników, gdyż z założenia nie działają one nigdy równocześnie. Dlatego w tym celu stosuje się zestawione tabelarycznie współczynniki jednoczesności w podziale na mieszkania posiadające zaopatrzenie w ciepłą wodę z zewnętrznej, centralnej sieci grzewczej oraz go nie posiadające. I tak zalecana moc zapotrzebowana dla mieszkania o podstawowym wariancie wyposażenia wynosi 12,5 kVA dla lokalu zasilanego ciepłą wodą z centralnej sieci grzewczej i 30 kVA dla lokalu bez podłączenia do sieci. Kolejnymi etapami jest dobór zabezpieczeń i przekrojów przewodów.
–_ _W zależności od mocy zapotrzebowanej lub mocy szczytowej dla budynków wielorodzinnych należy następnie dobrać odpowiednie zabezpieczenie przetężeniowe, przy czym jego zalecana minimalna wartość nominalna nie powinna wynosić mniej niż 50 A. W zależności od wielkości mieszkania należy wytyczyć odrębne obwody gniazd wtyczkowych i oświetleniowe. Zalecana minimalna ilość obwodów dla typowego mieszkania o metrażu od 50 do 75 m[i]² wynosi trzy, natomiast dla domu jednorodzinnego o powierzchni powyżej 125 m² – sześć. Co więcej, dla urządzeń o mocy znamionowej powyżej 2 kW należy przewidzieć oddzielny obwód zasilany z rozdzielnicy budynku[/i] - mówi inż. Andrzej Rymarczyk, inspektor nadzoru budowlanego ds. elektrycznych.
Przekroje przewodów należy dobierać każdorazowo według normy PN-HD 60364-5-52:2011 [4], uwzględniając długotrwałą obciążalność prądową oraz sposób wykonania instalacji i zależności od wpływów zewnętrznych. Najczęściej w domach jednorodzinnych całkowicie wystarczające jest zastosowanie przewodów YDYp 3x2,5mm² do zasilania gniazdek wtyczkowych, a przewodu 3x1,5 mm² w obwodach oświetleniowych, przy czym najkorzystniejszym rozwiązaniem jest stosowanie w całym budynku przewodów o izolacji na napięcie 450/750V.
Dobre rozplanowanie instalacji elektrycznej
W pomieszczeniach mieszkalnych przewody są prowadzone w rurkach, kanałach, listwach instalacyjnych lub najczęściej podtynkowo. Dopuszcza się również układanie instalacji wtynkowo, jednak pod warunkiem przykrycia jej warstwą tynku o grubości co najmniej 5 mm. Dużym ułatwieniem na etapie wykonawczym są wyraźnie oznaczenia na oponie przewodu. Dla przykładu firma nkt cables oferuje przewody z identyfikacją kolorystyczną w postaci biegnącej podłużnej linii: zielonej dla przekroju 3x2,5 mm² (nkt instal PLUS YDYpżo 3x2,5) i niebieskiej dla przekroju 3x1,5 mm² (nkt instal PLUS YDYpżo 3x1,5), jak na rys. 2. Oznaczenie zostało umieszczone od strony żyły ochronnej, co na etapie obróbki eliminuje prawdopodobieństwo przypadkowego uszkodzenia izolacji żyły roboczej.
![Przykładowe oznaczenie kolorystyczne dla kabli o różnych przekrojach - linia niebieska: 3x1,5 mm² i zielona: 3x2,5 mm².](https://d-pt.ppstatic.pl/k/r/1/ad/67/628f50be23187_p.jpg?1653559486)
Ważnym warunkiem gwarantującym ochronę przed uszkodzeniem przewodów jest również przewidywalność ich trasy w budynku. Dlatego zgodnie z prenormą N SEP-E-002 przewody należy układać w pionowych i poziomych strefach instalacyjnych o szerokości odpowiednio 20 i 30 cm. Zalecane trasy prowadzenia znajdują się w poziomie na wysokości 30 cm pod sufitem, 30 i 100 cm nad powierzchnią podłogi, zaś w pionie – w odległości 15 cm od ościeżnicy lub zbiegu ścian. Łączniki należy umiejscowić w taki sposób, by środkowa część obudowy nie znajdowała się wyżej niż 115 cm nad powierzchnią podłogi, zaś gniazdka wtyczkowe – w dolnej poziomej strefie instalacyjnej. Specyficznymi pomieszczeniami pod tym względem są pomieszczenia jak np. kuchnia, gdzie gniazda wtyczkowe zaleca się umieszczać nie wyżej niż 105 cm nad podłogą.
Literatura
- Markiewicz H.: Instalacje elektryczne. Wyd. 6, WNT, Warszawa 2005 r.
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [Dz.U.02.75.690], zmiany: Dz.U. 2008 Nr 291, poz. 1238, Dz.U.2009-56-461, Dz.U.2010-239-1597. Dz.U.2012 poz.1289. Dz.U. 2013 poz.926.1
- PN-IEC 60364-3:2000 - wersja polska Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych -- Ustalanie ogólnych charakterystyk - Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych -- Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa -- Ochrona przed skutkami oddziaływania cieplnego.
- PN-HD 60364-5-52:2011 - wersja polska Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego – Oprzewodowanie.
- N SEP-E-002:2003 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Instalacje elektryczne w obiektach mieszkalnych. Podstawy planowania. Wydanie: 2006, 2009 / I ISBN 978-83-89008-32-9
- Markiewicz H. Klajn A.: Zasady planowania instalacji elektrycznych w budynkach mieszkalnych. Komentarz do N SEP-E-002 oraz wytycznych wymiarowania i wyposażenia instalacji
- DIN 18015, Teil 1: Elektrische Anlagen in Wohngebauden. Planungsgrundlagen. (Urządzenia elektryczne w budynkach mieszkalnych. Podstawy planowania).
- PN-EN 50525-1:2011 Przewody elektryczne -- Niskonapięciowe przewody elektroenergetyczne na napięcie znamionowe nieprzekraczające 450/750 V (Uo/U) -- Część 1: Wymagania ogólne
![od 12 lat](https://s-nsk.ppstatic.pl/assets/nsk/v1.230.2/images/video_restrictions/12.webp)
Jak złodzieje oznaczają domy, które chcą okraść?
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?