Nowy standard energetyczny WT2021. Budowa domu po zmianie prawa

Spełnienie standardów WT2021 to duże wyzwanie, zarówno w odniesieniu do materiałów budowlanych jakich będziemy używać do budowy, jak i kluczowych instalacji, których normalne funkcjonowanie wymaga zużycia dużej ilości energii.

Nowy standard WT2021 wprowadza zmiany w przepisach budowlanych, z których najważniejsze są dwa:

• Po pierwsze wartość rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną (EP) potrzebną do pełnej eksploatacji domu – a więc ogrzewania, oświetlenia, wentylacji czy chłodzenia teraz nie może przekraczać 70 kWh/m2.
• Po drugie – współczynnik przenikania ciepła (U) nie może przekraczać wartości 0,2 W/m2K dla ścian zewnętrznych, a dla dachów i stropodachów 0,15 W/m2K. Ponadto 0,9 W/m2K w odniesieniu do zwykłych okien i drzwi balkonowych oraz podobnie 0,9 W/m2K w przypadku okien połaciowych.

Nowa norma nie jest zaskoczeniem dla projektantów, producentów materiałów budowlanych czy wyposażenia domu. Nie powinna być też zaskoczeniem dla inwestorów. Wprowadzenie standardu WT2021 stanowi bowiem kolejny etap zaostrzania przepisów, którego finałem ma być tzw. budownictwo zeroenergetyczne.

W Polsce przepisy dyrektyw UE wprowadzane były trzyetapowo. Dwa pierwsze etapy stanowiły zmiany w prawie budowlanym w 2014 i 2017 r. i w zasadzie dotyczyły one jedynie poprawy energooszczędności budynków. Trzeci etap czyli przepisy, które weszły w życie z dniem 1 stycznia 2021 r. to już początek rewolucji w nowych budynkach; z budownictwa energooszczędnego wchodzimy w fazę budownictwa pasywnego. Przepisy dotyczące domów w Polsce, określane normą WT2021 lub standardem energetycznym WT2021 są wyrazem procesu przekształcania budynków mieszkalnych w Polsce w domy o niemal zerowym zużyciu energii.

Nowe warunki techniczne budynków WT 2021, które obowiązują od stycznia 2021 r. wymuszają projektowanie lepszej izolacji cieplnej i technologii, w efekcie której budynek wymaga niższego nakładu energii pierwotnej EP (wskaźnik EP max został obniżony z 95 do 70 kWh/m2/a). Tabela 1 przedstawia zmiany wymogów związanych z izolacją cieplną budynków i obniżeniem zapotrzebowania energii w warunkach technicznych budynków w latach 2014-2021 r.

Tabela 1 Zmiany wymogów i izolacyjności termicznej elementów budynku

W efekcie tych zmian, by budynek spełnił te wymagania nie wystarczy już tylko zastosować odpowiednią izolację cieplną, ale należy zastosować odpowiednią technologię. Jak widać na prezentowanym poniżej wykresie 1, dla tego samego budynku, który spełnia wymogi izolacyjności termicznej i w którym zastosowano różne technologie grzewcze i wentylację grawitacyjną bądź mechaniczną, tylko takie źródła ciepła jak kotły na biomasę i pompy ciepła pozwalają samodzielnie zapewnić spełnienie WT 2021.

Wykres 1 Wskaźniki EP [kWh/m2a], który osiąga budynek jednorodzinny o pow. 252 m2 dla różnych wariantów instalacji.

Kotły węglowe, a nawet kotły gazowe to już przeszłość. Nawet najnowocześniejsze nie zapewnią dotrzymania limitu energii pierwotnej. Chcąc nie chcąc sięgnąć musimy po odnawialne źródła energii – najwygodniej i najkorzystniej po pompy ciepła i panele wykorzystujące energię słońca.

W praktyce oznacza to koniec domów ogrzewanych kotłami na paliwo stałe, z zimnymi oknami, nieocieplonymi ścianami. Do naszej codzienności natomiast wkraczają budynki, w których montuje się pompy ciepła, domowe elektrownie słoneczne, rekuperację, bo w zasadzie to najtańsza metoda osiągnięcia standardu WT2021, który stanowi, iż w nowo powstałym domu wskaźnik Ep (współczynnik zużycia energii pierwotnej) nie może przekroczyć określonych wartości. Ep wskazuje roczne zapotrzebowanie domu na energię pierwotną, nieodnawialną, do ogrzewania domu, podgrzewania wody użytkowej, chłodzenia domu, jego oświetlenia, wentylacji itp. Ep wyraża się w kWh/(m²*rok).

– Podczas budowy domu inwestor staje przed trudnymi wyborami. W uproszczeniu, ma do wyboru tak naprawdę trzy opcje. Musi wybrać pomiędzy kotłem na biomasę, pompą ciepła a hybrydową instalacją opartą o kocioł gazowy, wspomagany odnawialnym źródłem energii. Przy wyborze, za pompą ciepła przemawia fakt, że jako jedyna daje inwestorowi możliwość samodzielnego produkowania energii poprzez wykorzystanie instalacji fotowoltaicznej. W przypadku kotła gazowego lub kotła na biomasę, nie ma możliwości samodzielnej produkcji paliwa, co sprawia, że inwestor jest uzależniony od jego dostaw – wyjaśnia Adam Minikowski, Menedżer ds. Odnawialnych Źródeł Energii NIBE.

Na etapie budowy, warto również wziąć pod uwagę instalację pompy ciepła, porównując ją z innymi źródłami ciepła, biorąc pod uwagę niskie koszty eksploatacji oraz możliwości bilansowania z instalacji PV. Oprócz tego zastosowanie pompy ciepła ma szereg innych zalet. Przykładowo, nie ma konieczności budowy infrastruktury towarzyszącej w postaci kominów, czy kotłowni. Dodatkowo, pompa ciepła pozwala na wykorzystanie funkcji chłodzenia, która jest coraz bardziej popularna wśród inwestorów. Wybierając pompę ciepła, inwestor zyskuje ekologiczne źródło odnawialnej energii, niskie koszty przeglądów i praktycznie bezobsługowe urządzenie o długim okresie żywotności. To powoduje, że sumarycznie pompa ciepła moim zdaniem wygrywa z dostępnymi obecnie kotłami – mówi Adam Minikowski.

Podstawowym ruchem, który zapewni nam spokój przy inwestycji jest zakup projektu spełniającego nowe normy. Także projektanci znali wcześniej wymogi, które miały obowiązywać od 2021 r. w ofercie rynkowej bez trudu więc znajdziemy projekty domów energooszczędnych. Warto przy tym pamiętać, że nowe normy nie ograniczają możliwości architektonicznych – dom dotrzymujący WT2021 może być zarówno domem prostym w konstrukcji, nowoczesnym jak i w stylu dworkowym, willowym i dowolnym innym.

Co radzą eksperci? Na co zwrócić szczególną uwagę wybierając gotowy projekt? Po pierwsze trzeba sprawdzić jakie materiały projekt przewiduje do budowy i ocieplenia domu. Po drugie – czy dom ma być wyposażony w pompę ciepła, wentylację z rekuperacją lub też system solarny. Po trzecie – czy wnętrze domu będzie naturalnie oświetlone przez duże otwory okienne. Po czwarte czy został określony wskaźnik EP i nie przekracza on normę 70 kWh/m2 i ile wynosi lambda, czyli deklarowana wartość współczynnika przewodzenia ciepła.

Z łatwością znajdziemy w ofercie dostawców materiały budowlane spełniające nowe wymogi. Były one znane od dawna, w związku z czym ich producenci mieli dostatecznie dużo czasu, by dostosować je do aktualnie obowiązujących norm.

Eksperci wskazują, że dla dobrego ocieplenia budynku, które sprawi, że odpowiednio mniej energii będzie potrzeba do jego ogrzewania i uda się np. zminimalizować utratę ciepła można zastosować tradycyjne materiały z wypełnieniem termoizolacyjnym. W składach budowlanych i sklepach z materiałami budowlanymi nie brakuje pustaków ocieplonych wełną mineralną, specjalnych zapraw, które ograniczają mostki termiczne czy unowocześnionych materiałów termoizolacyjnych takich jak styropian czy wełna mineralna.

Można też sięgnąć po nowe i skuteczniejsze produkty termoizolacyjne w rodzaju różnych pianek poliuretanowych, fenolowych czy aerożeli.

Kupując okna czy drzwi powinniśmy pamiętać, że powinny one posiadać dobrze izolowane pakiety szybowe z ramkami dystansowymi, a drzwi – wypełnienie materiałem termoizolacyjnym.

Z kolei przy wyborze drzwi zewnętrznych warto zwrócić uwagę, by skrzydła były wypełnione materiałem termoizolacyjnym z ciepłymi, przerywającymi przewodzenie przekładkami w profilach ram i ościeżnicy oraz progach.

Osoby budujące domy, które objęte są już standardem energetycznym WT2021 będą więc inwestować w budynek niemal zeroenergetyczny. Przed rozpoczęciem takiego przedsięwzięcia warto skorzystać z poradnika Dom bez rachunków, przygotowanego przez ekspertów na tę okoliczność w ramach kampanii społecznej promującej budownictwo zeroenergetyczne.

Co radzą eksperci? Przede wszystkim wyjaśniają czym charakteryzuje się „dom bez rachunków”. Jest to więc budynek plus-energetyczny, co oznacza, że ilość energii ze źródeł odnawialnych, wyprodukowana w ciągu roku w budynku przez instalację fotowoltaiczną przekracza ilość używanej energii – również w formie ciepła – przez budynek.

Jego zaletą jest także to, że przy prawidłowym zaprojektowaniu budynku koszty ogrzewania, ciepłej wody, chłodzenia budynku i prądu mogą wynosić obecnie poniżej 20 zł/miesiąc. W praktyce bowiem jest to jedynie koszt opłaty stałej wynikający z systemu opustu i przyłączenia do sieci elektrycznej.

Najprostszą drogą prowadzącą do tego celu jest zastosowanie instalacji fotowoltaicznej oraz pompy ciepła. Zamontowana na dachu (lub na gruncie) instalacja fotowoltaiczna pozwala na zbilansowanie rocznego zużycia energii ogrzewania, ciepłej wody, chłodzenia i energii elektrycznej zużywanej w ciągu roku. Warto też przewidzieć dodatkowe miejsce na dachu na instalację fotowoltaiczną przeznaczoną do produkcji energii do samochodu elektrycznego i przeprowadzić okablowanie do przyszłej rozbudowy instalacji. Z kolei zamontowana w budynku pompa ciepła pozwala na efektywne ogrzewanie, przygotowanie ciepłej wody i chłodzenie budynku z efektywnością energetyczną od trzech do pięciu razy większą niż ogrzewanie elektryczne czy elektryczne podgrzewanie ciepłej wody użytkowej. Roczny udział energii zużywanej przez pompę ciepła pochodzącej bezpośrednio z instalacji fotowoltaicznej wynosi ok. 20-30 proc.

Nowe przepisy sprawiają, że jak twierdzą eksperci, od 2021 roku nie ma możliwości legalnego zbudowania domu, który nie jest energooszczędny.

Przecztaj również: Przyszedł czas dla domów i budynków z własną elektrownią

Co ważne, inwestorzy nie pozostaną bez wsparcia. Poza programami rządowymi typu Czyste powietrze”, które uruchamiane są cyklicznie i niekoniecznie wśród uprawnionych do dotacji, w jednym szeregu z modernizującymi nieruchomości lokują budujących nowe domy, są takie, które starania o czyste powietrze wspierają regularnie i bez dzielenia na termomodernizacje oraz nowe inwestycje.

Przypomnijmy też na koniec, że nowy standard WT2021 dotyczy wszystkich nowych budynków, które otrzymają zgodę na budowę po 1 stycznia 2021 roku. Jego warunki muszą być też dotrzymane przy poważniejszych remontach i modernizacjach starszych budynków.