Wentylacja grawitacyjna działa tylko w określonych warunkach zewnętrznych, gdy temperatura powietrza zewnętrznego wynosi poniżej 12ºC (im mniej, tym różnica ciśnień większa i wentylacja grawitacyjna efektywniejsza) oraz wyłącznie wtedy, gdy mamy rozszczelnione (np. za pomocą nawiewników) okna. W przeważającej części roku, poza miesiącami zimowymi, do usunięcia powietrza przez kominy wentylacji grawitacyjnej nie dochodzi. Jedynym sposobem wentylacji jest wtedy otwarcie okien, jednak z różnych powodów nie robimy tego często (przeciągi, insekty, nadmierne wychładzanie mieszkania, hałas z zewnątrz). Faktem jest, że większość z nas przebywając w zamkniętych pomieszczeniach oddycha bardzo zanieczyszczonym, bogatym w dwutlenek węgla i wilgoć, powietrzem wewnętrznym nie zdając sobie sprawy, że jest to przyczyną złego samopoczucia, bólu i zawrotów głowy, powracających alergii, nudności, senności czy zmęczenia. W krajach skandynawskich, w Holandii, ale także w innych krajach Europy Zachodniej już dawno zdecydowano o tym, że wentylacja mechaniczna – również w domach jednorodzinnych – jest obowiązkowa. Dzięki niej do pomieszczeń dostarczana jest w stałych cyklach i kontrolowanych ilościach odpowiednia ilość świeżego, zewnętrznego (i przefiltrowanego powietrza), a wilgoć i zanieczyszczenia usuwane.
Ile to kosztuje?
Przyjmuje się, że system wentylacji mechanicznej jest bardzo drogi. Od lat jednak branżowcy, dziennikarze budowlani oraz stowarzyszenia zajmujące się tematem wentylacji w Polsce (np. Stowarzyszenie Polska Wentylacja przekonują, ze tak być nie musi. Trzeba tylko pomyśleć o montażu wentylacji już na wczesnym etapie budowy domu. Ponieważ wentylację mechaniczną wykonujemy zamiast wentylacji grawitacyjnej, przy rozpatrywaniu kwoty wydanej na rekuperację pod uwagę wziąć należy różnicę pomiędzy jej zamontowaniem, a szacowanymi wydatkami na wentylację grawitacyjną. Można wtedy zaoszczędzić na budowie kanałów do wentylacji grawitacyjnej (z części można zrezygnować) oraz na kominach i kominkach. Dodatkowo pod uwagę wziąć należy znaczne i niemożliwe do uzyskania przy wentylacji grawitacyjnej oszczędności na rachunkach w sezonie grzewczym. Przyjmuje się, że inwestycja w system rekuperacji w domu jednorodzinnym zwraca się średnio po około 6,5 roku, w zależności od stopnia jego zaizolowania, wielkości domu i rodzaju systemu grzewczego.
Wycenę wykonania rekuperacji dla każdego domu powinno się wykonać niezależnie. Jej cena zależy od metrażu, kubatury, rodzaju pomieszczeń oraz rodzaju zastosowanych kanałów wentylacyjnych i jakości serca systemu – rekuperatora. Ceny dobrej jakości kompletnego systemu dla średniej wielkości domu zaczynają się od około 20.000 zł.
Wentylacja grawitacyjna
Projekt wentylacji grawitacyjnej (inaczej: naturalnej lub okienno0szczelinowej) znajdziemy w prawie każdym typowym projekcie domu. Tworzą ją murowane, pionowe kanały z wlotami zakończonymi kratkami wentylacyjnymi. Wykonanie systemu wentylacji grawitacyjnej wydaje się być bardzo proste, jednak w rzeczywistości łatwo popełnić elementarne błędy, które dodatkowo utrudniają przepływ powietrza (za krótkie kanały wentylacyjne, brak wentylacji na poddaszu, brak kratki wentylacyjnej w łazience). Wentylację grawitacyjną próbuje się obecnie wspomagać montując chociażby wentylatory wyciągowe zamiast kratek na wlotach do przewodów wentylacyjnych.Rozwiązanie to jednak ma wiele poważnych wad w postaci hałasu i oczywiście ogromnych strat ciepła (wywiewamy ciepłe, ogrzane powietrze zewnętrzne na zewnątrz, a powietrze zimne, zewnętrzne, musimy podgrzać, w czasie mroźnych dni nawet o ponad 35 stopni!).
Wentylacja grawitacyjna:
- zapewnia tylko częściową wymianę powietrza,
- powoduje ogromne (dochodzące nawet do 50%) straty ciepła w miesiącach zimowych,
- jest stosunkowo prosta w budowie i tańsza od wentylacji mechanicznej,
- kanałów wentylacyjnych raczej się nigdy nie czyści,
- choć często nie działa, nie ma się w niej co popsuć,
- jej eksploatacja jest bardzo tania – koszty wynikają jedynie z konieczności wykonywania przeglądów kominiarskich i czyszczenia kominów,
- jej działanie jest w pełni uzależnione od warunków atmosferycznych – gdy nie są sprzyjające, jest mało wydajna,
- nie ma możliwości jej regulacji,
- latem wentylować można wyłącznie poprzez otwarcie okien (przeciągi, insekty, hałas),
- nie da się zastosować filtracji powietrza,
- nie można do niej podłączyć systemów chłodzących ani gruntowego wymiennika ciepła.
Wentylacja mechaniczna
By zachować w nim odpowiednią jakość powietrza, dom powinien być wentylowany cały czas, także podczas nieobecności domowników. Zapewnia to również utrzymanie poziomu wilgotności na odpowiednim poziomie, co z kolei zabezpiecza dom przed grzybami i pleśnią.
Jeżeli chcemy wyposażyć nasz dom w skuteczny, komfortowy i energooszczędny system wentylacji, powinniśmy poważnie rozważyć montaż rekuperacji. Gdy jego zamontowanie uda nam się przewidzieć jeszcze na etapie, gdy dom jest na papierze, unikniemy niepotrzebnych wydatków w postaci chociażby budowy kanałów do wentylacji grawitacyjnej, które i tak trzeba by było zaślepić. Okna w domu z wentylacją mechaniczną mogą być nieotwieralne (tzw. szklenia stałe), co nie tylko daje więcej światła, ale jest dużo tańsze. Sporo zaoszczędzimy również na budowie, niepotrzebnych przy rekuperacji, kominów i kominków.
Wentylacja mechaniczna:
- zapewnia stałą, kontrolowaną wymianę powietrza niezależną od warunków zewnętrznych,
- odzysk ciepła zapewnia realne oszczędności na ogrzewaniu,
- umożliwia intensywne przewietrzanie przy kąpieli (brak zaparowanych luster), przy gotowaniu potraw o intensywnym zapachu,
- zewnętrzne nawiewane powietrze do pomieszczeń jest filtrowane,
- brak konieczności otwierania okien oznacza brak insektów, przeciągów, uciążliwości hałasów dobiegających z zewnątrz,
- wymiennik w rekuperatorze zapewnia zimą nawiew powietrza o temperaturze dużo wyższej, niż wynosi temperatura na zewnątrz (np. przy minus 24ºC na zewnątrz do pomieszczeń nawiewamy plus 10ºC),
- latem temperatura jest niższa: w wymienniku gorące zewnętrzne powietrze ochładza się (np. przy plus 35ºC na zewnątrz do pomieszczeń nawiewamy plus 29ºC),
- wymaga dostarczenia energii elektrycznej do urządzenia: koszty wynoszą około 0,35pln/dziennie,
- trzeba wymieniać filtry: kosztują około 50zł/komplet, wymiany dokonuje się co około pół roku,
- kanały (szczególnie nawiewne) można i warto wyczyścić,
- mechaniczne elementy mogą czasami się zepsuć,
- wentylacja nie działa podczas przerw w dostawie prądu,
- kanały do wentylacji nawiewno-wywiewnej zajmują nieco miejsca i najlepiej je przewidzieć na etapie budowy domu,
- jej instalacja nie wyklucza zamontowania w domu kominka.
