Jak powinna być zaprojektowana instalacja elektryczna w łazience

Łazienki, bez względu na ich wielkość, mają zapewniać nam nie tylko możliwość dbania o higienę, ale i są coraz bardziej komfortowe. Stąd różne rozwiązania wprowadzane do łazienek – otwarte kabiny bez brodzika, wygodne wanny, prysznice z hydromasażem. Niestety relaksująca kąpiel oznacza wytwarzanie pary wodnej, a także ryzyko rozchlapywania wody. Jest to tym bardziej niebezpieczne, że w naszych łazienkach przybywa sprzętów i akcesoriów, zasilanych elektrycznie. Od coraz bardziej rozbudowanego oświetlenia, które jest projektowane również jako element wystroju łazienki, poprzez pralki, wentylatory wyciągowe, grzałki do grzejników, czy podgrzewacze wody, do wszelkiego rodzaju suszarek, golarek, ładowarek do szczoteczek itp. Jak pogodzić nasze wymagania dotyczące komfortu korzystania z łazienki z bezpieczeństwem? Trzeba zadbać o to, żeby łazienkowa instalacja elektryczna była zaprojektowana i wykonana zgodnie z przepisami zawartymi w Warunkach Technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, wraz z Polskimi Normami, przywołanymi w załączniku 1 Warunków Technicznych (najważniejsza z norm, dotycząca łazienki to PN-HD 60364-7-701:2010). Ponadto rozprowadzenie instalacji elektrycznej wiąże się bezpośrednio urządzeniem łazienki i jej funkcjonalnością. Dlatego planując instalację elektryczną, trzeba myśleć kompleksowo.

Zgodnie ze wspomnianymi przepisami w łazience wydziela się trzy strefy ochronne. Ich specyfika zależy od tego, czy w łazience znajduje się wanna lub brodzik, czy też zdecydowaliśmy się na łazienkę z kabiną prysznicową bez brodzika (i zrezygnowaliśmy z wanny).
W pierwszym przypadku, czyli łazience z wanną lub brodzikiem, wydziela się następujące strefy (rys. 1):

• strefa 0 – obejmuje ona wnętrze brodzika lub wanny. Wszelkie urządzenia, akcesoria i osprzęt tam zamontowane muszą mieć stopień IPX7 ochrony przed dostępem wody (IPX7 oznacza możliwość zanurzenia w wodzie do głębokości 1 m przez czas 30 minut);
• strefa 1 – jest ograniczona dwiema płaszczyznami:
  - pionową, która przebiega wzdłuż zewnętrznej krawędzi obrzeża wanny lub brodzika;
  - poziomą, która sięga do wysokości 225 cm, licząc od powierzchni podłogi; obejmuje ona także przestrzeń pod wanną i pod brodzikiem.
  W strefie 1 można instalować urządzenia i oprawy oświetleniowe o stopniu ochrony co najmniej IPX4 (czyli zabezpieczone przed bryzgami wody ze wszystkich stron);
• strefa 2  – wyznaczają ją:
  - płaszczyzna pionowa przebiegająca w odległości 60 cm od zewnętrznej płaszczyzny ograniczającej strefę 1;
  - płaszczyzna pozioma wytyczoną na wysokości 225 cm nad powierzchnią podłogi.

Podstawowe zasady projektowania instalacji w łazience z wanną lub brodzikiem zamieszczono w tabeli na końcu artykułu.

W sytuacji, kiedy zdecydowaliśmy się tylko na nowoczesną kabinę prysznicową bez brodzika, w łazience będziemy do czynienia z dwiema strefami ochronnymi:

• strefa 0 – to wnętrze kabiny, ograniczone w pionie stałą ścianką pod natryskiem wraz z przestrzenią do 120 cm bez ścianki i do wysokości 10 cm w poziomie;
• strefa 1 – jest ograniczona płaszczyznami:
  pionową, która przebiega wzdłuż zewnętrznej krawędzi stałej ścianki (nad strefą 0);
  poziomą do wysokości 225 cm.

Ponadto w łazienkach zgodnie z normą wg PN-EN 60529:2003 trzeba stosować urządzenia o stopniu ochrony IPXXB lub IP2X – dotyczy to obwodów PELV (o bardzo niskim napięciu znamionowym, z uziemieniem roboczym i zasilanym z bezpiecznego źródła zapewniającego oddzielenie elektryczne od innych obwodów) oraz SELV (bez uziemienia roboczego). Jeśli w budynku nie zastosowano żadnego z tych układów, bezwzględnie należy stosować wyłącznik różnicowoprądowy RCD o ΔI≤30 mA.

Rozplanowanie instalacji elektrycznej w łazience

Pamiętajmy, że w łazience trasy instalacji elektrycznej powinny być prowadzone wyłącznie dla urządzeń, które znajdują się właśnie w tym pomieszczeniu. Ważna jest także przewidywalność i przejrzystość ich przebiegu. Przewody elektryczne układa się w rurkach, kanałach ścian lub najczęściej podtynkowo. Zgodnie z prenormą NSEP-E-002 przewody należy zawsze układać w pionowych i poziomych strefach instalacyjnych. Szerokość stref pionowych powinna wynosić 20 cm, a poziomych – 30 cm. Trasy prowadzenia przewodów powinny się znajdować na odpowiednich wysokościach:

• trasy poziome – 30 cm pod sufitem i 115 cm nad powierzchnią podłogi,
• trasy pionowe – w odległości 15 cm od ościeżnicy lub zbiegu ścian.

Włączniki światła w łazience muszą się znajdować na zewnątrz pomieszczenia – montuje się w taki sposób, żeby środkowa część obudowy znajdowała się nie wyżej niż 115 cm nad powierzchnią podłogi.
W instalacji łazienkowej można stosować przewody na napięcie 450/750 V – do instalacji oświetleniowej YDYpżo 3x1,5 mm² (oznaczenie niebieskie na rys. 2), a do układania obwodów gniazd wtyczkowych - YDYpżo 3x2,5 mm² (oznaczenie zielone na rys. 2).
Podczas prac instalacyjnych ważne jest nie tylko przestrzeganie zaleceń, ale także staranność, szczególnie przy obróbce przewodów – uszkodzenie żył ochronnych grozi awarią instalacji i porażeniem ludzi.

Tab.1 Podstawowe wymagania w pomieszczeniach wyposażonych w wannę lub brodzik wg PN-HD 60364-7-701:2010