Kominek z kamienia. Jaki kamień wybrać na kominek

Kominek w salonie, to przede wszystkim niepowtarzalna atmosfera i wyszukany klimat tego wnętrza. Aby jednak zaczął on nie tylko ogrzewać pomieszczenie, a dodatkowo mógł je zdobić – potrzebuje odpowiedniej oprawy. Jako materiał na okładzinę kominkową i poszczególne elementy jego obudowy doskonale nadaje się zawsze oryginalny i niepowtarzalny kamień.

W języku naukowym kamień  to skupisko minerałów jednorodnych lub niejednorodnych. W polskim kamieniarstwie spotykamy na ogół ograniczoną ilość odmian kamieni spośród występujących w ogóle. Najczęściej jako okładziny kominków stosuje się: marmur, granit, piaskowiec lub coraz popularniejszy w Polsce – onyks. Na tym jednak kamienne złoża wcale się nie kończą, gdyż do dyspozycji możemy mieć jeszcze: łupki, wapienie, trawertyny, bazalty, gnejsy i inne mineralne klejnoty, możliwe do zastosowania w domowym kominku.

Marmur od zawsze traktowano, jako symbol przepychu i luksusu. Rzeźbili w nim wielcy twórcy renesansu i stanowił ozdobę niemal każdego pałacu. Dziś powszechnie stosuje się go, jako materiał na kominki. Większość marmurów sprowadza się do Polski z Włoch, Grecji, Turcji, Hiszpanii i Egiptu. Dominują pośród nich barwy jasne (beżowe, różowe, żółte, białe), ale można też spotkać marmury ciemniejsze, np. szare, brązowe, czekoladowe, a nawet zielone lub niebieskie.

Struktura powierzchni marmuru może być bardzo zróżnicowana. Są marmury o powierzchni grubokrystalicznej, tj. marmur chiński oraz o delikatnym ziarnie i równomiernym użyleniu, tj. marmur turecki. To właśnie struktura ułożenia i gęstość występowania wspomnianych żył w marmurze, wraz z jego barwą – decyduje o klasie materiału i tym samym o jego cenie.

Najjaśniejsze i najbardziej jednolite marmury są najdroższe. Doskonale nadają się do budowy kominków, ponieważ jako skały krystaliczne są odporne na niszczenie. Nie są zbyt twarde, co czyni je łakomym kąskiem dla projektantów wnętrz. Łatwo jest
w nich rzeźbić, a to daje niekończące się możliwości aranżacyjne i coraz nowsze wizualizacje estetyczne. Ponadto, marmur łatwo komponuje się z innymi elementami dekoratorskimi, także tymi w stylu typowo nowoczesnym.

Marmur dobrze znosi wysokie temperatury, ale jest podatny na zaplamienia i szarzenie z biegiem czasu. Należy go impregnować specjalistycznym środkiem, a na co dzień myć ciepłą wodą, pamiętając o wytarciu do sucha. W przypadku bardziej uporczywych zabrudzeń można stosować środki czyszczące, ale trzeba wiedzieć, że ścierają one powierzchnię marmuru, której potem trudno będzie przywrócić pierwotny blask.

Granit jest tak często stosowany podczas budowy kominków, co marmur. W niektórych środowiskach panuje przekonanie, że jest on materiałem gorszej jakości, aniżeli konkurencyjny marmur.  Nie można tez sugerować się ceną, ponieważ obydwa kamienie występują w różnych gatunkach i czasami może zdarzyć się, że określony rodzaj granitu będzie droższy od mało wartościowego marmuru.

Granit jest znacznie twardszy od marmuru, ale nie przeszkadza to w tworzeniu z niego wyszukanych form architektonicznych i elementów dekoracyjnych. W przypadku kominka można zastosować go zarówno na obudowę lub okładzinę, jak i na posadzkę przed paleniskiem.

Granit dostępny jest w szerokiej gamie kolorystycznej i w różnorodności wzorów. Może mieć powierzchnię polerowaną i połyskującą, jak i szorstką, surową lub aksamitnie gładką. Każdy granit wygląda inaczej, każdy pasuje do innego stylu aranżacji wnętrza i każdy inaczej odbija światło.

Granit jest odporny na działanie wysokiej temperatury i zdecydowanie mniej podatny od marmuru na zabrudzenia i zaplamienia. Wolniej również szarzeje i nie traci szybko swego pierwotnego blasku. Nietrudno utrzymać go w należytej czystości. Do pielęgnacji nadają się uniwersalne środki do mycia kamieni, lepiej jednak stosować detergent przeznaczony specjalnie do granitu.

Materiał ten jest bardzo popularny i łatwo dostępny, ponieważ wydobywa się go w Polsce. Złoża piaskowców występują w województwach: mazowieckim, śląskim, dolnośląskim, świętokrzyskim, małopolskim i podkarpackim. Piaskowce dostępne są w wielu wersjach kolorystycznych (od bieli, poprzez szarości, aż do czerwieni).

Piaskowce są łatwe w obróbce, co jest ich niewątpliwą zaletą. W związku z występowaniem na terenach rodzimych – nie są również szczególnie drogie. Najczęściej spotykane obudowy kominków z piaskowca, to wersja kamienia łupanego lub niekiedy – rzeźbionego.

Tuż po wydobyciu, kiedy kamień jest mokry, jest również miękki, ale z czasem po całkowitym wyschnięciu utwardza się i staje odporny na wyższe temperatury, uszkodzenia mechaniczne oraz pękanie, czy kruszenie. Jedyną jego wadą jest fakt, że w porowatej powierzchni lubi osadzać się kurz oraz sadza wydostająca się z paleniska. Jednak uprzednie zakonserwowanie kamienia powinno pomóc w utrzymaniu go w należytej czystości.

W Polskich zakładach kamieniarskich, oprócz piaskowców rodzimych, występują również bardziej wzorzyste i mocniej uwarstwione - piaskowce hiszpańskie i indyjskie. Są one droższe od kamieni polskich, ale stwarzają możliwości cięcia ich w taki sposób, że doskonale imitują drewno. Bardzo ciekawie może prezentować się jedna z odmian piaskowców, tj. kwarcyt. Oprócz tego, że kamień występuje w barwach jednolitych, można też spotkać jego wersję ze wzorem tworzącym fale lub imitującym skorupę żółwia.

Obydwa kamienie, choć mało jeszcze powszechne w Polsce, to bardzo ciekawe materiały zdobnicze, ponieważ przepuszczają światło. Ich wadą jest jednak kruchość i delikatność. Alabaster jest tak kruchy, że można zarysować go nawet paznokciem, ale nadaje się do tworzenia zdobień na obudowach kominków.

Onyksów na kominki nie należy mylić z kamieniami wykorzystywanymi w jubilerstwie. Są one od nich mniej twarde, ale podobne wyglądem i właśnie temu zawdzięczają swoją nazwę. Płyty onyksowe wyglądają bardzo efektownie, zwłaszcza, jeśli podświetli się je od tyłu. Najczęściej stosuje się je w obudowach odsuniętych od ściany i montuje podobnie, jak marmury.

Trzeba jednak dodać, że kamień ten jest drogi i trudno dostępny w Polsce. Jeśli już uda się nam go zdobyć, może być wielobarwny (od zieleni, poprzez róż, aż po brąz). Nawet kilkucentymetrowe płyty są w stanie przepuszczać światło, dając ciepłą, niezbyt intensywną poświatę, jednak ciemne ubarwienie lub silne użylenie onyksu może ograniczać przepuszczalność światła.

Onyksy nie są odporne na zarysowania i uszkodzenia, a ich powierzchnie mogą ulegać z czasem matowieniu. Nie znoszą również kontaktu z kwasami. Do pielęgnacji obudowy kominka z onyksu w żadnym wypadku nie należy stosować chemicznych środków czyszczących. Najlepiej czyścić ją miękką szmatką, nasączoną nieznacznie płynem o obojętnym pH. Dobre do pielęgnacji onyksu są preparaty na bazie wosków i silikonów. Nie tylko pomagają utrzymać kamień w czystości, ale dodatkowo uszczelniają powierzchnię onyksu i uwydatniają jego strukturę.

Obydwa kamienie są raczej jednolite kolorystycznie i obydwa stosuje się najczęściej w formie tzw. łupanki. Zarówno łupek, jak i bazalt występują w barwach szarych i czarnych. Łupek dodatkowo może mieć odcienie rdzawe i niebieskawe, a bazalt zielone. Mimo tego, że mogą wydawać się podobne do siebie – bazalt zamontowany na kominku w formie wspomnianej powyżej łupanki, jest w stanie dać inny efekt kolorystyczny, niż łupek. Bazaltu nie poleruje się na wysoki połysk, ale wystarczy lekko go zeszlifować, aby zaczął połyskiwać.

Łupek dostępny jest w mniejszych lub większych płytach oraz jako gotowe konstrukcje kominkowe. Niektóre jego gatunki mają metaliczną połyskliwość, a ich kolor zależy od kąta padania światła. Inne bywają całkowicie matowe lub wyglądają, jakby pochłaniały światło. Jako, że łupek jest kamieniem łupliwym – nie nadaje się on do wykonania elementów rzeźbionych kominka. Nadaje się jednak do pomieszczeń reprezentacyjnych, ze względu na ciekawy efekt tzw. migoczącej powierzchni. Na rynku dostępne są preparaty zabezpieczające powierzchnię łupka przed przyjmowaniem brudu. Jednocześnie częstsze ich stosowanie nadaje tym powierzchniom kamienia połysku oraz uwydatnia ich barwę i strukturę.

Wielobarwne kamienie, przypominające niekiedy marmur (marmur jest przeobrażonym wapieniem). Kiedy występują w wersji czarnej, nietrudno pomylić je z niezwykle rzadko występującym w przyrodzie czarnym marmurem. Od marmuru różni wapienie jednak przede wszystkim niekrystaliczna budowa, z czym wiąże się zarówno szereg zalet, jak i wad.

Wapień nie może zostać poddany polerowaniu, a jest to przecież najczęstsza i najpopularniejsza metoda obróbki kamieni. W wersji czarnej jest też niestety mało odporny na działanie promieni słonecznych. Pod ich wpływem blaknie i traci koloryt. Dlatego decydując się na imitację czarnego marmuru należy uwzględnić umiejscowienie kominka, na którym ma on zostać zamontowany. Najlepiej, jeśli miejsce to będzie zupełnie nienasłonecznione.

Z kolei jasne, rodzime wapienie – doskonale komponują się w większości wnętrz i z powodzeniem zastępują popularny piaskowiec. Wapień z czasem pokrywa się patyną, co dla jednych może stanowić jego atut, zaś dla innych pozostawać zupełnie niechciane. Aby uniknąć nalotu na kamieniach wapiennych należy je impregnować tuż po ułożeniu na kominku.

Trawertyn, to kamień o dużej porowatości i wyraźnym uwarstwieniu. Pierwsza z wymienionych cech wpływa na trwałość kamienia, druga zaś powoduje, że jest on chętnie stosowany przez projektantów. Równy, na ogół poziomy wzór na powierzchni trawertynów dobrze komponuje się z jednolitymi materiałami zastosowanymi wokół nich. Kamień występuje najczęściej na rynku
w postaci cienkich płyt, które szpachluje się lub pokrywa warstwą żywicy.

Trawertyn jest kamieniem stosunkowo miękkim, co powoduje, że łatwo kształtować z niego dowolne formy. Jednak mała twardość powoduje też matowienie powierzchni materiału oraz możliwość zarysowania jej lub zaplamienia (nawet zwykłym sokiem z cytryny). Konieczna jest zatem dokładna impregnacja kamienia i sposób pielęgnacji podobny, jak w przypadku marmuru.

Gnejs, to już odmiana granitu. Jest, więc bardzo wytrzymały i odporny na działanie wysokich temperatur. Ma szorstką powierzchnię i nadaje się do zastosowania na kominek. Jest wysokiej jakości kamieniem, wyróżniającym się bogatą gamą odcieni. Nietrudno utrzymać go w czystości. Nie reaguje na działanie kwasów i nie plami się.

Jeśli kogoś nie zadowala naturalne i szlachetne piękno omówionych kamieni – może on zainwestować w tzw. gemsy, czyli sprasowane i następnie zatopione w żywicy kamienie półszlachetne. Warto jednak wspomnieć, że stać na nie jedynie najzamożniejszych Polaków. Ponadto rynek włoski oferuje też zdobione płytki z kamienia. Dominujące wzornictwo to motywy kwiatowe oraz geometryczne. Płytki te nie są jeszcze dostępne w Polsce i kosztują równie słono, co gemsy.