Lampy fluorescencyjne - świetlówki

Świetlówka ma postać szklanej rury z wolframowymi elektrodami zatopionymi na obu końcach rur. Wnętrze lampy wypełnione jest rtęcią wymieszaną z gazem szlachetnym. Wewnętrzna ściana rury pokryta jest luminoforem. Duża powierzchnia świetlówki sprawia, że światło jest bardziej rozproszone niż w przypadku oświetlenia punktowego. Świetlówka może wyglądać również jak zwykła żarówka. Dzięki podzieleniu szklanej rurki i specjalnemu systemowi połączeń udało się zmniejszyć jej kształt zachowując takie same właściwości.

Jak powstaje światło?
Światło w lampie fluorescencyjnej powstaje wskutek wyładowań, które zachodzą pomiędzy elektrodami w parach rtęci. Wówczas powstaje promieniowanie ultrafioletowe, które pobudzając luminofor przekształcane jest w widzialne promieniowanie. W związku z zastosowaniem w świetlówkach różnego rodzaju luminoforów wyróżnić można:

• świetlówki standardowe z luminoforami halofosforanowymi
  ich skuteczność świetlna wynosi do 80 lm/W przy wskaźniku oddawania barw Ra 50-70
• świetlówki trójpasmowe z luminoforami wąskopasmowymi
  ich skuteczność świetlna wynosi do 104 lm/W przy wskaźniku oddawania barw Ra 85
• świetlówki de Lux z luminoforami wielopasmowymi
  ich skuteczność świetlna wynosi do 65 lm/W przy wskaźniku oddawania barw Ra 95-98
  Szkodliwe promieniowanie UV pochłaniane jest całkowicie dzięki zastosowaniu do budowy lampy szkła sodowego.

Zasilanie świetlówki
Wyładowcze źródła światła, a do nich należą świetlówki wymagają zasilania przez specjalne układy stabilizacyjno-zapłonowe. Tradycyjny układ (magnetyczny) składa się ze statecznika (dławik) magnetycznego i zapłonnika. Świetlówki z tym zapłonem potrzebują około 2 minut do uzyskania pełnej wydajności świetlnej. Przy częstym zapalaniu i gaszeniu ich żywotność skraca się nawet do 2000 godzin. Nie powinno się ich stosować w pomieszczeniach, w których często następuje gaszenie i zapalanie światła. Dlatego nie nadają się do oświetlania łazienek czy kuchni ale idealnie sprawdzają się w ciemnych korytarzach i jako oświetlenie zewnętrzne. Świetlówki o małych średnicach współpracują wyłącznie z elektronicznymi układami stabilizacyjno-zapłonowymi. Eliminuje to całkowicie wady zdarzające się w starszych typach lamp, polegające na migotaniu przy zapłonie, tętnieniu światła oraz dźwiękach wydawanych przez stateczniki indukcyjne. Zasilanie elektroniczne pozwala także na pełną i płynną regulację strumienia świetlnego. Nowoczesne świetlówki są lżejsze, szybko się zapalają i charakteryzują się ograniczonym efektem tętnienia światła.  Elektroniczny układ zapłonu uzależnia trwałość świetlówki od liczby włączeń. Dzięki temu żywotność świetlówki jest dłuższa nawet do 50% w stosunku do magnetycznego układu zapłonu.

Częste włączanie i wyłączanie świetlówek może skrócić czas ich eksploatacji. Mimo że trwałość świetlówki niezbyt często wyłączanej jest dłuższa, jej strumień świetlny zmniejsza się wraz ze wzrostem czasu eksploatacji. Wydajność świetlówki można zwiększyć, podnosząc częstotliwość napięcia zasilającego. Elektroniczne stateczniki i układy sterujące podnoszą częstotliwość z 50/60 Hz do 25/30 kHz, zwiększając wydajność o 10%. Stateczniki elektroniczne zużywają mniej energii niż stateczniki konwencjonalne - około 20%.

Odpowiednie luminofory i elektroniczne urządzenia stabilizacyjno-zapłonowe zapewniają stabilne świecenie, natychmiastowy zapłon bez migotania i niezawodne działanie niezależne od liczby włączeń.

Lampy fluorescencyjne dzięki znacznie wyższej skuteczności przetwarzania energii elektrycznej na promieniowanie świetlne, wytwarzają pięciokrotnie mniej ciepła niż żarówki. Można więc stosować wyższe moce bez obawy termicznego uszkodzenia opraw, co jest ważne w wypadku żarówek.

Rodzaje świetlówek

Świetlówki liniowe
Mają postać prostej rury szklanej zakończonej trzonkami na obu końcach. Różnią się między sobą średnicą rury i skutecznością świetlną.
Model T12 - tradycyjne świetlówki o średnicy 38 mm, wypierane są już z użytku przez mniejsze i bardziej sprawne;
Model T8 - średnica 26 mm, tzw. świetlówki w wąskiej rurze; mają lepszą skuteczność niż T12, mogą być montowane w oprawach do T12;
Model T5 - średnica rury wynosi 16 mm;
Model T4 - najnowsza generacja świetlówek o średnicy 12 mm;
Model T2 - najnowsza generacja świetlówek o średnicy 7 mm.Wprowadzone do użytku na początku lat dziewięćdziesiątych świetlówki T5, T4 i T2, wypierają powoli pozostałe typy. Dzieje się to za sprawą zwiększonej skuteczności świetlnej, mniejszego poboru mocy i miniaturyzacji. Małe rozmiary i płaski kształt, umożliwiają stosowanie ich na sufitach oraz do oświetlania mebli. Powszechnie świetlówki liniowe stosowane są we wnętrzach przemysłowych i pomieszczeniach użyteczności publicznej. Coraz częściej stosowane są w budynkach mieszkalnych do oświetlania piwnic, garaży, kotłowni, kuchni, korytarzy. Te o najmniejszych średnicach doskonale oświetlają meble.

Wszystkie lampy wyładowcze wrażliwe są na częste włączanie i wyłączanie. Skraca to żywotność lamp. Przy zapłonie powstaje wzrost poboru energii, jednak jest on bardzo krótkotrwały i nie bierze się go pod uwagę przy wyliczaniu energooszczędności. Lampy te potrafią utrzymać do 90% maksymalnego strumienia świetlnego w ekstremalnych temperaturach.

Świetlówki kompaktoweNazywane są żarówkami energooszczędnymi. W rzeczywistości są to lampy fluorescencyjne wyglądające jak zwykłe żarówki. Dzięki podzieleniu szklanej rurki i odpowiednim połączeniu i ukształtowaniu udało się zmniejszyć jej wymiar. Świetlówki kompaktowe tak jak liniowe zużywają mniej energii elektrycznej, nawet do 80%, a ich trwałość wynosi od 8000 do 12000 godzin. Świetlówka kompaktowa zbudowana jest ze szklanych rurek (powykręcanych na różne sposoby) wypełnionych gazem oraz trzonka. Może on być tradycyjny, tak jak w zwykłych żarówkach (E-27 i E-14) lub dwu-lub czterokołkowy. Można je zatem stosować do tych samych opraw co lampy żarowe. Starsze modele kompaktów współpracowały z tradycyjnymi układami stabilzacyjno-zapłonowymi. Najnowsze wymagają układów elektronicznych, które montowane są we wnętrzu świetlówki.

Zastosowanie
Świetlówki kompaktowe używane są jako źródła światła w budynkach użyteczności publicznej, a także w budynkach mieszkalnych. Ich najważniejszą cechą, świadczącą o ich rosnącej popularności jest energooszędność. Są łatwe i bezpieczne w użyciu. Modele z tradycyjnymi trzonkami nadają się do każdego rodzaju opraw. Do instalacji zewnętrznych doskonale nadają się świetlówki kompaktowe z amalgamatem. Dzięki jego zastosowaniu strumień światła jest mocny i trwały niezależnie od wahań temperatury.