Włącznik światła - rodzaje. Funkcjonalne rozmieszczenie kontaktów

Czasy, w których włącznik światła był pojedynczym przyciskiem, najczęściej białym i niekoniecznie ładnym odeszły już do lamusa. Dziś do wyboru użytkowników dostępne są estetyczne i funkcjonalne łączniki, które bardzo często występują w producenckich seriach (razem z gniazdami). Zewnętrzna obudowa tych elementów najczęściej wykonana jest z tworzywa sztucznego (w różnych wariantach kolorystycznych), ale nie tylko. Na rynku naleźć też można włączniki drewniane, szklane, metalowe oraz powlekane skórą (naturalną bądź ekologiczną). Zatem z łatwością dopasujemy je do stylistyki narzuconej wnętrzom i bez trudu zgramy z pozostałymi elementami wyposażenia. Należy jednak pamiętać, że nie o samą estetykę chodzi w tym przypadku. Osprzęt elektryczny musi być też praktyczny i wygodny w obsłudze.

Generalnie na jedno pomieszczenie z jednym wejściem powinien przypadać jeden włącznik światła. Zwyczajowo montuje się go wewnątrz tego pomieszczenia, w pobliżu drzwi i po stronie klamki. Odstępstwami od tej reguły są łazienki, toalety i czasami kuchnie, w przypadku których włączniki umieszcza się na zewnątrz.

Wysokość, na jakiej ma znaleźć się włącznik można dopasowywać do indywidualnych preferencji i potrzeb, ale przeważnie jest to 120 – 150 cm od podłogi. Niżej montuje się jedynie włączniki w pokojach dziecięcych, przy czym trzeba sobie zdawać sprawę z konieczności ich późniejszego przeniesienia na standardową wysokość.

Dosyć istotną sprawą jest, by wszystkie włączniki w domu znajdowały się na takiej samej wysokości. Pozwala to po pewnym czasie ich użytkowania wypracować odruch sięgania ręką zawsze na tym samym poziomie. Jest to wygodne, ponieważ ogranicza konieczność poszukiwania włącznika w ciemnościach i brudzenia ścian. Chociaż akurat tym niedogodnościom równie dobrze można zapobiegać poprzez montaż włączników ze specjalnym podświetleniem i na podkładkach ochronnych.

Podstawowym kryterium podziału włączników światła jest ilość i rodzaj obsługiwanych przez nie obwodów świetlnych. Odpowiednio rozróżnia się:

• Włączniki jednobiegunowe (pojedyncze) – mają jeden przycisk, którym można włączyć bądź wyłączyć światło w jednym konkretnym miejscu. Taki włącznik sprawdzi się do obsługi np. plafonu w toalecie czy małego żyrandola w przedpokoju.
• Włączniki dwubiegunowe – także wyposażone są w jeden przycisk, ale owym przyciskiem można jednocześnie uruchomić lub odciąć oświetlenie generowane przez dwa różne obwody (najczęściej działające pod różnymi napięciami i wymagające wspólnego sterowania).
• Włączniki świecznikowe – to włączniki podwójne, które mają dwa lub coraz częściej także trzy przyciski. Służą do obsługi kilku punktów świetlnych zlokalizowanych w jednym miejscu. Przeważnie odcina się nimi i uruchamia oświetlenie pochodzące z dużych i podzielonych na dwie lub więcej stref żyrandoli.

Oprócz wymienionych powyżej włączników światła, w sklepach znaleźć też można tzw. włączniki specjalne. Przeważnie stosuje się je w domach, które mają więcej niż jedną kondygnację. Są to:

• Włączniki schodowe – z jednym przyciskiem, który steruje oświetleniem w dwóch różnych miejscach domu (np. na początku i na końcu długiego korytarza czy na parterze domu i jego poddaszu użytkowym). Do prawidłowej obsługi oświetlenia takich pomieszczeń potrzebne są dwa przyciski schodowe. Pierwszy zamontowany w wejściu korytarza czy na parterze domu posłuży nam do włączania światła, a drugi znajdujący się na końcu korytarza lub piętrze do jego wyłączania.
• Włączniki krzyżowe – przeznaczone do sterowania oświetleniem w trzech lub większej ilości miejsc jednocześnie. Stosuje się je w budynkach wielokondygnacyjnych razem z włącznikami schodowymi (np. na parterze montuje się włącznik schodowy do uruchamiania oświetlenia, na poddaszu drugi włącznik schodowy do jego odcinania, a na piętrze pośrednim funkcjonuje włącznik krzyżowy).

Nowoczesne rozwiązania dotykają każdej sfery naszego życia, a więc nic dziwnego, że spotkać można je również w osprzęcie elektrycznym. Aktualnie nie ma już niczego dziwnego w tym, że włącznik może być całkowicie bezobsługowy, bo na jego wyposażeniu znajduje się czujnik ruchu, który uruchamia światło, gdy tylko wykryje naszą obecność w pomieszczeniu. Jeśli opuścimy pomieszczenie – światło automatycznie zgaśnie. To bardzo praktyczne rozwiązanie dla zapominalskich, którym zdarza się pozostawiać włączone lampy, kiedy nie są już nikomu i do niczego potrzebne.

Inne udoskonalenie włączników to możliwość ich obsługi pilotem. Taka opcja może z kolei spodobać się leniuchom, którym nie chce się ruszyć z kanapy czy z łóżka, by wyłączyć bądź włączyć światło.

W wielu przypadkach praktyczne okazuje się również wspominane już wcześniej podświetlenie włącznika. Dzięki niewielkiej kolorowej diodzie włącznik jest dostrzegalny w ciemności i nie trzeba go szukać po omacku.

Ściemniacze to alternatywa dla tradycyjnych włączników światła. Pozwalają regulować natężeniem oświetlenia i dopasowywać je do istniejących w danym momencie potrzeb. Za pomocą pokrętła, poprzez dotyk do klawisza bądź pilotem można ustawić zarówno światło pełne, jak i uzyskać romantyczny półmrok. Przy dzisiejszych aranżacjach wnętrz takie efekty są bardzo pożądane i cenione przez użytkowników.

Dostępne aktualnie ściemniacze światła mają ergonomiczne kształty i są różnorodnie wykańczane. Dzięki temu każdy dopasuje ten element osprzętu do swoich oczekiwań. Jak nietrudno się domyśleć – jest to rozwiązanie wprost idealne do małżeńskich sypialni. Jednak ściemniacz przyda się też w salonie czy pokoju dziennym, gdzie zmienne warunki świetlne są wcale niemniej potrzebne (np. podczas przyjęcia towarzyskiego potrzebujemy na ogół jasnego światła, ale już przy oglądaniu telewizji z rodziną bardziej wskazany będzie przyjemny półmrok).

O współpracy ściemniaczy światła z diodami LED istnieje więcej mitów niż faktów. A prawdą jest jedynie to, że zwykłe ściemniacze, które dotychczas stosowane były do tradycyjnych żarówek nie obsługują niektórych LED-ów. Jednak sterują oświetleniem LED-owym pod warunkiem, że świetlówki tego rodzaju są przystosowane do ściemniania, a nie jedynie do podstawowych funkcji włącz/wyłącz. Wystarczy zatem, że przed zakupem nowych świetlówek sprawdzimy na opakowaniu czy producent przewidział możliwość regulacji natężenia oddawanego przez nie światła. Jeśli tak, to nawet starszego typu ściemniacz powinien je prawidłowo obsługiwać. Warto jednak dodać, że LED-y „ściemnialne” są droższe od swoich zwykłych odpowiedników.

Za wzrastającą powszechnością żarówek LED poszli też o krok naprzód producenci samych ściemniaczy. Aktualnie dostępne są już ściemniacze dedykowane właśnie tego typu oświetleniu. Obsługują one wszystkie rodzaje LED-ów (zarówno w postaci żarówek, jak i taśm), regulując natężeniem oświetlenia od najjaśniejszego do bardzo przytłumionego. Ściemniacze LED mogą mieć postać włącznika dotykowego, włącznika z pokrętłem lub samego tylko pilota (radiowego bądź na podczerwień). Włączniki stosuje się najczęściej w pokojach, gdzie światło generowane jest przez oświetlenie górne. Natomiast piloty świetnie sprawdzają się przypadku taśm użytych do dekoracji mebli oraz ścian czy doświetlania powierzchni roboczych w kuchniach.