Dlaczego należy stosować dylatacje?
Beton na skutek zmian termicznych zmienia swoją objętość. W przypadku ogrzewania podłogowego ma to miejsce w czasie rozgrzewania lub ochładzania się płyty grzewczej (jastrychu). Zależnie od wymiarów, zmiana długości jest większa na dłuższym boku, a mniejsza na krótszym. Zmiany objętości płyt grzewczych spotykanych w budownictwie powodują kilkumilimetrowe zmiany długości lub szerokości grzejnika podłogowego. Jest to tylko i aż kilka milimetrów. Schemat przedstawiony poniżej obrazuje możliwe następstwa takich zmian.
Niestety zjawisko takie można spotkać w praktyce. Płyta grzewcza, zgodnie z zasadami fizyki, rozszerza się na skutek ogrzewania. Ściany ograniczające pomieszczenie najczęściej stanowią na tyle solidną przeszkodę, że naprężenia powstające w płycie powodują jej wypiętrzenie (przeważnie w środkowej części). Wypiętrzenie objawia się pękaniem jastrychu, a także materiału wykończeniowego podłogi, np. kamienia czy płytek ceramicznych.
Jeśli na podłodze zostanie położona wykładzina dywanowa lub drewno, pęknięcia będą oczywiście niewidoczne. Trzeba jednak pamiętać, że w jastrychu są zatopione rury ogrzewania podłogowego. W momencie pękania jastrychu one również narażone są na pękanie i rozerwanie. Dzieje się tak dlatego, że rura jest bardzo szczelnie otoczona betonem – możemy powiedzieć, że jest ona w silnym uchwycie jastrychu. Jastrych w pewnym momencie zaczyna rozciągać rurę z dużą siłą. Zmiany długości są niewielkie, ale wystarczające do rozerwania rury, nawet najbardziej renomowanego producenta. Zatem, aby uniknąć sytuacji opisanych powyżej należy uwzględnić (w rozsądny sposób) dylatacje, które po wykonaniu wylewek stworzą niezbędną dla ruchu płyt grzewczych przestrzeń.
W których miejscach umieszczać dylatacje?
Jest kilka podstawowych wytycznych, które mówią o tym, kiedy i w jakiej sytuacji zastosować dylatację. Wyróżnia się:
- dylatacje brzegowe, wykonywane na obrzeżu grzejnika podłogowego – dylatacje stanowi polietylenowa taśma dylatacyjna (grubość 8 mm, wysokość 150 mm),
- dylatacje wykonywane w miejscach łączenia się niezależnych płyt grzewczych (w progach sąsiadujących pomieszczeń) – wykonanie z listwy dylatacyjnej (grubość 10 mm, wysokość 100 mm),
- dylatacje dzielące duże pola grzewcze – wykonane z listwy dylatacyjnej (grubość 10 mm, wysokość 100 mm), w przypadku gdy: pole powierzchni grzejnika > 40 m²; dłuższy bok grzejnika > 8 m;.stosunek boków grzejnika > 1:2,
- dylatacje dzielące pola grzewcze o skomplikowanym, nieregularnym kształcie np. w postaci litery L, U itp. – wykonane z listwy dylatacyjnej (grubość 10 mm, wysokość 100 mm).
Przykładowe podziały dużych płyt grzewczych i płyt o nieregularnych kształtach:
Z czego wykonuje się dylatację?
Warunkiem prawidłowego funkcjonowania dylatacji jest to, aby wszystkie przebiegały od warstwy izolacji termicznej do warstwy wykończeniowej podłogi. W przypadku pokryć ceramicznych czy kamiennych kontynuacją dylatacji musi być fuga. Ważne jest, aby fuga była elastyczna. Położenie płytki na dylatacji (przykrycie dylatacji płytką) spowoduje jej pęknięcie przy pracy ogrzewania podłogowego.
Dylatację brzegową wykonuje się z taśmy brzegowej dylatacyjnej. Taśma może być wyposażona
w tzw. „śliniak”, wykładany na izolację termiczną, w celu zabezpieczenia szczelin (między ścianą
a izolacją termiczną) przed przedostaniem się zaprawy w trakcie wykonywania wylewek.
Dylatację dzielącą powierzchnie grzejne wykonujemy z listwy dylatacyjnej, umieszczonej
w specjalnym profilu mocującym, przyklejanym do izolacji termicznej. W przypadku zastosowania izolacyjnej płyty systemowej do ogrzewania podłogowego wystarczy umieścić listwę między wypustami paneli izolacyjnych.
Jakie są konsekwencje stosowania dylatacji?
Pierwszą rzeczą, którą wymuszają dylatacje jest układ płytek (jeśli warstwą wykończeniową jest ceramika lub kamień), ponieważ dylatacja musi przebiegać do wierzchniej warstwy wykończeniowej podłogi i kończyć się fugą. Zatem w pomieszczeniach, w których musimy wykonać dylatację dzielącą płytę grzejną na mniejsze pola nie możemy zastosować ułożenia płytek w tzw. karo lub musimy wprowadzić drobne modyfikacje układu karo tak, aby uzyskać fugę przebiegającą wzdłuż dylatacji (jak na rysunku poniżej).
Drugą bardzo istotną rzeczą, któr
ej trzeba przestrzegać w trakcie wykonywania dylatacji i układania instalacji ogrzewania podłogowego jest zabezpieczenie przed zniszczeniem przewodów przechodzących przez dylatację. Istotę problemu obrazują przedstawione rysunki.
Przykłady te pokazują niezależne płyty grzewcze, prawidłowo rozdzielone dylatacjami. Trzeba przejść przez nie przewodem pętli grzewczej, aby wykonać kolejną pętlę grzejnika podłogowego. Schemat pierwszy obrazuje zmiażdżenie lub ewentualnie rozerwanie niezabezpieczonego odpowiednio przewodu ogrzewania podłogowego.
Schemat drugi zaś pokazuje możliwość ścięcia
niezabezpieczonej rury przechodzącego pomiędzy płytami grzewczymi – płyty przesuwając się równolegle względem siebie będą działały na zasadzie gilotyny.
Oczywiście zjawiskom opisanym powyżej można w łatwy sposób zapobiec. W miejscu przejścia pętli ogrzewania podłogowego bądź innego przewodu przez dylatację, na rurę powinno się założyć tuleję ochronną (w postaci peszla) o długości min. 20 cm (po 10 cm z każdej strony dylatacji). Przestrzeń powstała
w ten sposób między przewodem a tuleją jest na tyle duża, że uchroni rurę przed zniszczeniem podczas przemieszczania się płyt. Dodatkowo tuleję ochronną należy zabezpieczyć na końcach przed dostaniem się zaprawy do środka, w trakcie wykonywania wylewek.
W miarę możliwości należy unikać przechodzenia przewodami przez dylatacje i ograniczyć to do minimum poprzez dostosowywanie układów pętli.
Przestrzeganie tych kilku podstawowych zasad pozwoli inwestorom cieszyć się bezawaryjną pracą ogrzewania podłogowego oraz jego zaletami: zapewnieniem idealnego komfortu cieplnego, energooszczędnością oraz możliwością swobodnej aranżacji przestrzeni wnętrza.
