Kanały wentylacyjne - informacje ogólne

Ogólne wymagania dotyczące przewodów wentylacyjnych zawarte są w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Wymagania szczegółowe określają liczne normy. Podstawową normą jest PN-83/B-03430/Az3:2000 Wentylacja w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej - Wymagania (wraz ze zmianą Az3:2000). Wszystkie wymagania stawiane przewodom wentylacyjnym służą bezpieczeństwu i zdrowiu użytkownika. Po latach zaniedbań w dziedzinie wentylacji zaczynają powstawać i obowiązywać przepisy regulujące te ważne kwestie.

W powszechnym użyciu występują dwie nazwy: kanał wentylacyjny i przewód wentylacyjny. Pojęcia te stosowane są zarówno w odniesieniu do rur instalacyjnych (wykonanych z metalu lub tworzywa sztucznego), jak i przewodu (komina) stanowiącego element konstrukcji (wykonanego z materiałów budowlanych, najczęściej cegły).

Kanały wentylacyjne muszą być wykonane z materiałów niepalnych. Palne izolacje cieplne i akustyczne oraz inne palne okładziny mogą być stosowane na zewnętrznej powierzchni przewodów w sposób ograniczający rozprzestrzenianie się ognia. Izolacje wymagane są przy prowadzeniu przewodów przez pomieszczenia (przestrzenie) nieogrzewane. Zaleca się wyprowadzanie przewodów nad dach na wysokość zabezpieczającą przed zawiewaniem, a także prowadzenie obok siebie przewodów wentylacyjnych i spalinowych. Zabrania się natomiast wykonywania zbiorczego przewodu wentylacji grawitacyjnej. Wymiary przewodów wentylacyjnych określa się na podstawie ilości odprowadzanego powietrza, wysokości przewodów i różnicy temperatur. Przekrój kanałów wentylacji grawitacyjnej powinien wynosić co najmniej 0,016 m², zaś przekrój co najmniej 0,14 m. W kanałach wentylacji mechanicznej wymiary przewodów wynikają z obliczeń przepływów powietrza. Każdy przewód wentylacyjny musi być wyposażony w specjalną kształtkę (rewizję), która umożliwi jego inspekcję i czyszczenie. Przewody wentylacyjne w budownictwie mieszkaniowym muszą też spełniać wymagania dotyczące szczelności: powinny być przewodami o klasie A (normalna szczelność). Wskaźniki szczelności dla tej klasy określone są w normie PN-B-76001:1996 (dotyczy to przewodów wentylacji mechanicznej). 

W budownictwie wielorodzinnym najczęściej stosowane są systemy wentylacji naturalnej. Kanały wentylacyjne są wówczas elementami konstrukcji budynku (najczęściej murowane są z cegły). Podobnie jest w przypadku budownictwa jednorodzinnego. Niedopuszczalne jest budowanie poziomych odcinków wentylacji naturalnej. Odchylenie od pionu jest możliwe maksymalnie o 30 stopni na odcinku nie dłuższym niż 2 m. W przypadku wentylacji naturalnej, jak i mechanicznej konieczne jest wykonanie odpowiedniej instalacji wentylacyjnej. Na rynku dostępnych jest kilka rozwiązań materiałowych. Każda średnica rur uzupełniona jest o asortyment kształtek i złączek (mufy, redukcje, kolana, trójniki) oraz o system mocujący do rur (przede wszystkim obejmy metalowe amortyzowane uszczelkami ze sprężystego tworzywa sztucznego, najczęściej kauczuku).
Kanały wentylacyjne metalowe
Rury takie produkowane są z blachy: stalowej ocynkowanej, aluminiowo-cynkowej, aluminiowej o podwyższonej odporności termicznej, ze stali nierdzewnej i szlachetnej. Zależnie od materiału blacha może mieć grubość od 0,4 do 1,85 mm (wg danych różnych producentów). Przewody metalowe mogą wystąpić jako przewody gładkie, przewody skręcane spiralnie (tzw. rury spiro) oraz przewody elastyczne. Przewody gładkie mogą być wykonane jako przewody okrągłe (np. o średnicy 140 mm) lub o przekroju prostokątnym (np. o przekroju 150 x 50 mm). Są popularne jako przewody wentylacji mechanicznej, często są też stosowane jako odcinki poziome wentylacji.

Rury spiro
Wykonane są poprzez spiralne zwijanie blach metalowych. Występują w zakresie średnic zewnętrznych od 63 do 1800 m.

Rury spiro stosuje się w wentylacji mechanicznej, w dowolnym typie obiektów.

Kanały wentylacyjne elastyczne
Zbudowane są z blachy o grubościach: 0,12; 0,15 i 0,18 mm. Mają średnicę od 80 do 600 mm. Znajdują też zastosowanie jako przewody spalinowe. Ze względu na możliwość szerokiego zastosowania, prawie dowolnego prowadzenia oraz ukrycia w ścianach są bardzo popularne jako przewody wentylacji mechanicznej. Ich popularność wynika też z atrakcyjnej ceny. Przewody tego typu mają jednak wady - są podatne na uszkodzenia i zgniecenia. Nie dają się czyścić. Trzeba je dobierać z nadmiarem, gdyż powodują większe opory przepływu powietrza.

W przypadku przewodów metalowych bardzo ważna jest izolacja cieplna – przewód metalowy może być zaizolowany fabrycznie. Bardzo często jako prefabrykowane występują przewody elastyczne izolowane polietylenem, a także przewody gładkie i spiro zabezpieczone wełną mineralną. Przewód metalowy może też wystąpić jako fabrycznie uszczelniony kauczukiem syntetycznym (EPDM).

Kanały wentylacyjne z tworzyw sztucznych
W zakresie tworzyw sztucznych w technice wentylacyjnej stosuje się prostokątne i okrągłe kanały wentylacyjne PVC. Są one bardzo powszechne w zastosowaniach domowych, ponieważ są lekkie i łatwe w montażu (elementy łączy się "na wcisk"), zapewniają też szczelność. Prawie nie ma ograniczeń co do ich montażu: mogą być umieszczone w suficie podwieszanym, cienkiej ściance gipsowej, a także na szafkach kuchennych lub łazienkowych.
Najczęściej stosowane są jako odcinki poziome wentylacji mechanicznej. Służą do podłączania okapów oraz wentylacji pomieszczeń oddalonych od pionu wentylacyjnego: łazienki czy toalety. Mogą też służyć jako wkłady do kanałów murowanych (np. przy zmianie systemu wentylacyjnego z naturalnego na mechaniczny). Te prowadzone w strefach nieogrzewanych wymagają izolacji termicznej. Przewody z tworzywa stosuje się w budownictwie indywidualnym (przepisy nakazują, aby przewody wentylacyjne były wykonane z materiałów niepalnych).