Koszty są jednym z najważniejszych, o ile nie najważniejszym kryterium wyboru systemu ogrzewania. Bezpośrednie koszty ogrzewania należy porównywać także mając na względzie komfort i bezpieczeństwo obsługi systemu ogrzewania. Istotne są także wahania cen, które dotyczą paliw „niesieciowych”, a więc tych dostarczanych do domu transportem, jak np. węgiel, olej opałowy, gaz płynny, drewno. W ich przypadku różnice w zakupie mogą być znaczące w zależności np. od pory roku zakupu (przed czy po sezonie grzewczym), a ten z kolei wiąże się ze zwiększonym jednorazowym wydatkiem.
Porównanie kosztów ogrzewania możliwe jest w sposób jednoznaczny stosując wskaźnik kosztów odniesiony do jednostki ciepła – zł/kWh. Jedna kWh to ilość ciepła, jaka powstaje ze spalenia ok. 0,10 m² gazu ziemnego, 0,08 litra oleju opałowego, czy też 0,15 kg miału węglowego. Uwzględniając przy tym sprawność z jaką np. kocioł grzewczy oddaje wytworzone ciepło do systemu grzewczego, można dokonać porównania jednostkowych kosztów wytworzenia ciepła (brutto zł/kWh).
Porównywane źródła ciepła to:
- Drewno: kocioł na zgazowanie drewna i kocioł na pelety (granulat drzewny).
- Energia elektryczna: pompa ciepła BW, czyli solanka/woda (gruntowa) oraz pompa ciepła AW, a więc powietrze/woda. Efektywność roczną (tzw. współczynnik JAZ) określono na bazie doświadczeń z pracujących urządzeń tego typu. Przyjęto, że pobór energii następuje w taryfie dziennej/nocnej w proporcji 50/50%. Dla grzejników elektrycznych sprawność wynosi 100%, z uwagi na bezpośrednie oddawanie ciepła do pomieszczeń, w których się znajdują.
- Węgiel kamienny: kocioł na miał oraz kocioł retortowy na granulat węgla.
- Gaz płynny: kocioł wiszący kondensacyjny (w skrócie KO).
- Olej opałowy: kocioł olejowy kondensacyjny (KO), gdzie maksymalne sprawności mogą sięgać 104%, a przyjęto średniorocznie 100% oraz olejowy kocioł niskotemperaturowy (NT).
- Gaz ziemny: kocioł starego typu (np. żeliwny, atmosferyczny), kocioł niskotemperaturowy (NT, np. kocioł wiszący dwufunkcyjny) oraz kocioł kondensacyjny (KO), dla którego przyjęto średniorocznie 104% sprawności.
Należy zaznaczyć, że przyjęto do porównania sprawności eksploatacyjne na bazie doświadczeń z pracujących systemów grzewczych. A więc dla gazowych kotłów kondensacyjnych, nie 108-109%, ale 104%. Kotły na paliwa stałe z uwagi na niskie sprawności pracy szczególnie w okresach przejściowych czy letnich (w trybie podgrzewania wody użytkowej, znaczne straty rozruchowe i postojowe) tracą najwięcej na sprawności określanej całorocznie.
Zdecydowanie najwyższy komfort użytkowania uzyskuje się dla kotłów gazowych, gdzie wysoka sprawność, czyste spalanie i brak konieczności magazynowania paliwa sprzyjają osiąganiu niskich kosztów eksploatacji i maksymalnej wygody użytkowania. Jeżeli jeszcze doda się do kotła kondensacyjnego, instalację solarną, to koszty całorocznej eksploatacji będą porównywalne, jak w przypadku kotłów węglowych.
Trzeba też wziąć pod uwagę stabilne ceny gazu ziemnego, co pokazuje porównanie wzrostu cen gazu ziemnego i granulatu węglowego. Nie dość, że ekogroszek nie ma nic wspólnego z ekologią, powodując kilkakrotnie wyższe emisje zanieczyszczeń niż przy spalaniu gazu ziemnego (pył 100-krotnie, tlenki azotu NO2 6-krotnie, tlenków siarki SO2 ok. 7000-krotnie, tlenki węgla CO 160-krotnie), to wcale nie należy do tanich paliw. Wzrost ceny jego zakupu w ciągu 4-ech ostatnich lat był ponad 6-krotnie większy niż gazu ziemnego.
Do tego też dochodzą koszty jakie ponoszą wszyscy podatnicy, gdyż stosowanie węgla i jego pochodnych w małych źródłach ciepła powoduje poza szkodami górniczymi, utracie zdrowia (i przy wydobyciu i emisji zanieczyszczeń ze spalania) także szkody transportowe (kilkaset tysięcy transportów drogowych rocznie). Organizacja Greenpeace oszacowała dla całego świata dodatkowe koszty wydobycia węgla na 354 mld euro, co w przeliczeniu na polskie wydobycie oznaczałoby, że każda tona węgla powinna kosztować przynajmniej 350-400 zł więcej, aby zrównoważyć szkodliwy wpływ jego wydobycia na otoczenie.
Alternatywą dla kotłów węglowych, w przypadku braku dostępu do gazu ziemnego, mogą być z powodzeniem kotły na drewno, a także olej opałowy. Również pompy ciepła, zapewniając najniższe koszty ogrzewania, mogą z powodzeniem zastępować kotły węglowe. Kotły na gaz płynny mają sens stosowania przede wszystkim, gdy w najbliższej perspektywie jest podłączenie budynku do sieci gazu ziemnego. Możliwe jest bowiem szybkie i tanie przezbrojenie kotła na spalanie gazu ziemnego.
Porównanie kosztów ogrzewania domu na bazie wskaźnika zł/kWh dla przykładowej powierzchni
140 m² i przy zachowanym dobrym standardzie zapotrzebowanie na ciepło (100 kWh/m²rok) można przedstawić na wykresie. Porównane jest roczne zapotrzebowanie: 140 m² x 100 kWh/m²rok = 14000 kWh/rok. Zużycie ciepłej wody użytkowej w zależności od ilości mieszkańców może zwiększać wydatki o 10-15% rocznie.
Zdecydowanie wyższy poziom komfortu także ma swoją cenę. Brak konieczności uzupełniania kotła węglem, transportowania go do budynku, częstszego odnawiania pomieszczeń kotłowni i przyległych, elewacji budynku, itp., zmniejsza koszt użytkowania gazowych kotłów kondensacyjnych, szczególnie w połączeniu z wysokoefektywnymi instalacjami solarnymi. Inwestycja w nowoczesne systemu grzewcze jest szczególnie opłacalna. Wzorem innych krajów UE, można się spodziewać wprowadzenie rygorystycznych norm ograniczania emisji zanieczyszczeń w lokalnych źródłach ciepła także w Polsce. Warto więc już dzisiaj zdecydować się na nowoczesną instalację, która zacznie na siebie zarabiać.
