Woda, którą oferują zakłady wodociągowe, nie może być złej jakości, dlatego zanim trafi do naszych kranów jest wielokrotnie sprawdzana i testowana. Czasami jednak już na pierwszy rzut oka widać, że coś z nią jest nie tak: ma mętny wygląd, smakuje inaczej niż zwykle, ma nietypowy zapach. Pół biedy jeśli mamy do czynienia tylko z niegroźnymi zmianami smaku lub koloru. Gorzej, jeśli pogarszają się jej parametry chemiczne (np. zwiększa się zawartości żelaza, miedzi, cynku)
i mikrobiologiczne (np. pojawiają się bakterie). Tym bardziej że takie zmiany są najczęściej widoczne dopiero po przeprowadzeniu specjalistycznego badania. Dzieje się tak dlatego, że
w instalacjach wodociągowych zachodzą procesy, które mogą wtórnie zanieczyścić wodę.
Wtórne zanieczyszczenie wody…
Woda, przepływając przez rury instalacyjne, może powtórnie się zanieczyścić. Dochodzi do tego
w różnego typu instalacjach, bez względu na rodzaj użytego materiału. Jednak charakter zachodzących zmian i ich intensywność zależą już przede wszystkim od rodzaju zastosowanego materiału. Intensywność zmian zależy w dużym stopniu również od stanu technicznego przewodów
i urządzeń, a także od warunków eksploatacji. Zmiany jakości wody mogą być spowodowane uwalnianiem substancji z materiału instalacyjnego (np. jonów żelaza, cynku, miedzi) lub odrywaniem osadów zgromadzonych w przewodach lub urządzeniach (np. produkty korozji, cząstki biofilmu).
…w instalacjach z miedzi
W instalacjach wtórne zanieczyszczenie wody może być powodowane przenikaniem do niej jonów miedzi. Zbyt duże stężenie jonów (ok. 5 mg/l) powoduje wyraźne pogorszenie smaku wody (często określa się je jako metaliczne, gorzkie) oraz co zdarza się w Polsce bardzo rzadko powoduje plamienie urządzeń sanitarnych
i prania (zjawisko takie może mieć miejsce zwłaszcza
w początkowym okresie eksploatacji instalacji w wodach o niskiej zasadowości i wysokiej zawartości siarczanów). Wzrost stężenia jonów miedzi może następować po długim zaleganiu wody w instalacji, np. po nocy. Wystarczy wtedy przepłukać instalację przez
5-10 minut. Stężenie jonów może wzrastać także, gdy instalację zaprojektowano i wykonano niepoprawnie (nie wytworzą się wtedy szczelne powłoki ochronne wewnątrz przewodów miedzianych, które powinny pojawić się w początkowym okresie eksploatacji). Przyczyną wtórnego zanieczyszczenia może być także nieodpowiednie połączenie różnych materiałów (np. miedzi i stali ocynkowanej), brak zabezpieczeń przed naniesieniem zanieczyszczeń z sieci wodociągowej do instalacji (np. brak filtra na zasilaniu instalacji), zanieczyszczenie instalacji
w trakcie remontu lub brak nadzoru nad nią w czasie użytkowania.
Są i plusy
Wszystko ma swoje dobre strony, także to, że jony miedzi przenikają do instalacji. Zawartość jonów w wodzie do picia w instalacjach miedzianych może wahać się od setnych części mg/l do kilku mg/l. Nie za wysokie stężenie jest korzystne z uwagi na hamowanie rozwoju bakterii chorobotwórczych
(w tym Legionelli). Bakterie te występują powszechnie w środowisku naturalnym i wywołują chorobę zwaną legionelozą objawiającą się zapaleniem płuc. Namnażaniu się bakterii w instalacjach sprzyja temperatura w zakresie 35–40ºC, długi czas stagnacji wody oraz obecność biofilmu i osadów na powierzchniach. Czynnikiem skutecznie hamującym rozwój tych bakterii są jony miedzi, pod warunkiem, że instalacja została prawidłowo zaprojektowana i wykonana.
Jony miedzi a zdrowie
Zgodnie z obowiązującym w Polsce Rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, woda do picia z instalacji miedzianych nie powinna zawierać więcej niż 2 mg/l jonów miedzi. Stężenie miedzi, przy którym mogą wystąpić jakiekolwiek dolegliwości jest wiele razy większe niż stężenia spotykane
w prawidłowo eksploatowanych instalacjach. Miedź jest niezbędnym do życia pierwiastkiem śladowym dostarczanym człowiekowi z pokarmem i wodą. W normalnych warunkach jemy ich około 1–3 mg dziennie (zapotrzebowanie dla dorosłego człowieka wynosi 2–4 mg). Wszystkie artykuły spożywcze, a także napoje, zawierają pewne ilości tego pierwiastka. Dla zachowania zdrowia równie istotny jest jego nadmiar jak i jego niedobór. Zbyt mała ilość miedzi w diecie może być przyczyną wielu chorób, dlatego że miedź jest składnikiem ważnych enzymów.
Jednym z objawów niedoboru miedzi jest choroba Menkesa, która charakteryzuje się opóźnieniem rozwoju umysłowego, degeneracją tkanki łącznej
i nieprawidłowym rozwojem kości
i włosów. Niedobory miedzi są również przyczyną chorób krwi (anemii), zmian kostnych, a także chorób naczyniowych serca. Spożycie natomiast bardzo wysokiej dawki może spowodować dolegliwości przewodu pokarmowego, zatrucia, chorobę Wilsona (zaburzony jest mechanizm regulujący metabolizm miedzi). Miedź w bardzo dużych dawkach jest toksyczna.
Woda w instalacjach miedzianych
Zgodnie z aktualnie obowiązującymi w Polsce przepisami instalacje wodociągowe powinny być tak zaprojektowane, wykonane i użytkowane, aby odbiorca miał zapewnioną wodę, która nie budzi zastrzeżeń ze względu na wygląd, smak i zapach oraz nie zagraża zdrowiu.
W przypadku instalacji wykonanych z miedzi na ich korzyść działa czas: w miarę jego upływu ilość jonów miedzi uwalnianych do wody się zmniejsza.
www.pcpm.pl
www.akademiamiedzi.pl
www.miec-miedź.pl
www.copper-life-cycle.org
www.copperalliance.eu/pl
