Instalacje z żeliwa - rury i kształtki

Joanna Ryńska
Charakterystycznym elementem starszych budynków jest masywna, czarna rura spustowa wykonana z żeliwa. Materiał ten, tradycyjnie obecny w kanalizacji, nie przestał być popularny w sieciach i instalacjach. Znajduje zastosowanie w systemach zarówno sanitarnych, jak i deszczowych. *
Instalacje z żeliwa - rury i kształtki

Żeliwo jest stopem żelaza i węgla, o wysokiej zawartości grafitu rozłożonego w osnowie w postaci drobnych płytek. Udział węgla wynosi ponad 2% (stopy tych samych pierwiastków o  niższej zawartości węgla to stale). Dzięki tej strukturze żeliwo jest materiałem trwałym, szczelnym, wytrzymałym, odpornym na ścieranie i korozję. Jednocześnie jednak jako metal jest materiałem ciężkim i (w porównaniu ze stalą) dość kruchym.

Najważniejszą zaletą żeliwnych rur i kształtek jest ognioodporność (są niepalne), odporność na niską i wysoką temperaturę oraz duża zdolność tłumienia drgań przez ścianki rur, co pozwala na stosowanie ich w obiektach użyteczności publicznej (szkołach, szpitalach, budynkach administracyjnych itp.) oraz w budownictwie mieszkaniowym i przemysłowym.  Własności żeliwa pozwalają  zapewnić użytkownikom bezpieczeństwo i zredukować hałas przepływających ścieków lub wody deszczowej bez konieczności stosowania izolacji termicznej i akustycznej.

Instalacje z żeliwa - rury i kształtki

W kanalizacji stosuje się przede wszystkim żeliwo szare. Jego zastosowanie w kanalizacji jest bardzo bogate.  Masywne, czarne rury powszechnie spotykane w budynkach zabytkowych lub w starszych blokach mieszkalnych (także tych z płaskimi dachami, gdzie służą do odprowadzania wód opadowych) właściwie przeszły już do historii. Obecnie, zastępują je rury i kształtki bezkielichowe łączone w systemy za pomocą łączników zaciskowych, obejm i złącz (wykonanych najczęściej ze stabilizowanej stali chromowej) i uszczelek z tworzywa elastomerowego (np. EPDM). W wyniku prac badawczych w krajach zachodnich, systemy te znalazły tam powszechne zastosowanie jako nowa generacja w dziedzinie kanalizacji. Zgodnie z przyjętą europejską symboliką, elementy systemu malowane są  na kolor brunatno-czerwony.

Żeliwo jest niezastąpione jako materiał  na rury spustowe deszczowe, przewody odpływowe,  przykanaliki; a także na wpusty: podłogowe, piwniczne, podwórzowe, uliczne i mostowe; włazy kanałowe; urządzenia kanalizacyjne: zasuwy burzowe, osadniki, syfony, oddzielacze tłuszczu.

Instalacje z żeliwa - rury i kształtki
Instalacje z żeliwa - rury i kształtki

Rury kielichowe mają dwa różniące się końce: koniec bosy i kielich. Rury łączy się, wsuwając koniec bosy w kielich i odpowiednio uszczelniając to połączenie za pomocą sznura gumowego lub elastomerowego (niegdyś stosowano konopny sznur smołowany). Poprzednio obowiązywała norma PN-82/H-74002. Żeliwne rury kanalizacyjne. Zostaje ona przytoczona ze względu na to, że wiele wdrożonych i pracujących wyrobów i rozwiązań zostało wykonanych w oparciu o tę normę. Norma została zastąpiona przez aktualnie obowiązującą normę europejską PN-EN 877:2004. Rury i kształtki z żeliwa, złącza i elementy wyposażenia instalacji do odprowadzania wód z budynków - Wymagania, metody badań i zapewnienie jakości.

System bezkielichowy to rozwiązanie łączące najlepsze tradycje z nowoczesnością. Rury i kształtki wykonane w tym systemie mają wszystkie dodatnie cechy wynikające z zalet żeliwa, a oprócz tego nowatorski system łączenia sprawia, że systemy są łatwe do wykonania, połączenia są szczelne i odporne na napięcia wzdłużne,  a także na gwałtowne skoki ciśnienia. Istotna dla inwestora jest także estetyka tych systemów oraz możliwość łatwego i skutecznego połączenia systemów żeliwnych z rurami z innych materiałów. System bezkielichowy spełnia oczywiście normę PN-EN 877 oraz liczne normy europejskie. W tabeli pokazano typowe wymiary rur i kształtek, zgodne z normą PN-EN 877.

Instalacje z żeliwa - rury i kształtki

Tabela. Wymiary rur żeliwnych wg. PN-EN 877

Średnica nominalna rury DN [mm]405070100125150200250300
Średnica zewnętrzna Dz [mm]485878110135160210274326
Grubość ścianek rury e [mm]3,03,53,53,54,04,05,05,56,0
Grubość ścianek kształtki e [mm]4,04,24,24,24,75,36,07,08,0
Długość wpustu t [mm] strefa uszczelnienia303035404550607080

System bezkielichowych rur i kształtek w praktyce

Instalacje z żeliwa - rury i kształtki
Instalacje z żeliwa - rury i kształtki
Instalacje z żeliwa - rury i kształtki
Instalacje z żeliwa - rury i kształtki

Rys. 1.                    Rys. 2.                    Rys. 3.                      Rys. 4.

Rys.1. System bezkielichowy - czyszczak (rewizja), obejma, podpora do pionu. 
Rys.2. System bezkielichowy można łatwo łączyć z rurami z innych materiałów. Na zdjęciu czwórnik, do którego za pomocą łączników przyłączono dwie zwężki mimośrodowe. Odpowiednie łączniki pozwalają na włączenie do systemu rur wykonanych z PVC. 
Rys.3. Żeliwna rura bezkielichowa. Za pomocą obejm pazurowych przyłączono trójnik i dwa kolana.  
Rys.4. Fragment instalacji odprowadzającej wodę deszczową wykonanej w systemie. 

Przykłady obejm i zacisków do łączenia rur bezkielichowych

Instalacje z żeliwa - rury i kształtki
Instalacje z żeliwa - rury i kształtki
Instalacje z żeliwa - rury i kształtki

*Artykuł powstał dzięki współpracy z Mirosławem Rutkowskim, Koneckie Zakłady Odlewnicze.

Sonda: Czy wiek emerytalny powinien zostać podwyższony?

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Komentarze

Komentowanie artykułów jest możliwe wyłącznie dla zalogowanych Użytkowników. Cenimy wolność słowa i nieskrępowane dyskusje, ale serdecznie prosimy o przestrzeganie kultury osobistej, dobrych obyczajów i reguł prawa. Wszelkie wpisy, które nie są zgodne ze standardami, proszę zgłaszać do moderacji. Zaloguj się lub załóż konto

Nie hejtuj, pisz kulturalne i zgodne z prawem komentarze! Jeśli widzisz niestosowny wpis - kliknij „zgłoś nadużycie”.

Podaj powód zgłoszenia

Nikt jeszcze nie skomentował tego artykułu.
Wróć na e-instalacje.pl e-instalacje.pl
Dodaj ogłoszenie