
Żeliwo jest stopem żelaza i węgla, o wysokiej zawartości grafitu rozłożonego w osnowie w postaci drobnych płytek. Udział węgla wynosi ponad 2% (stopy tych samych pierwiastków o niższej zawartości węgla to stale). Dzięki tej strukturze żeliwo jest materiałem trwałym, szczelnym, wytrzymałym, odpornym na ścieranie i korozję. Jednocześnie jednak jako metal jest materiałem ciężkim i (w porównaniu ze stalą) dość kruchym.
Najważniejszą zaletą żeliwnych rur i kształtek jest ognioodporność (są niepalne), odporność na niską i wysoką temperaturę oraz duża zdolność tłumienia drgań przez ścianki rur, co pozwala na stosowanie ich w obiektach użyteczności publicznej (szkołach, szpitalach, budynkach administracyjnych itp.) oraz w budownictwie mieszkaniowym i przemysłowym. Własności żeliwa pozwalają zapewnić użytkownikom bezpieczeństwo i zredukować hałas przepływających ścieków lub wody deszczowej bez konieczności stosowania izolacji termicznej i akustycznej.

W kanalizacji stosuje się przede wszystkim żeliwo szare. Jego zastosowanie w kanalizacji jest bardzo bogate. Masywne, czarne rury powszechnie spotykane w budynkach zabytkowych lub w starszych blokach mieszkalnych (także tych z płaskimi dachami, gdzie służą do odprowadzania wód opadowych) właściwie przeszły już do historii. Obecnie, zastępują je rury i kształtki bezkielichowe łączone w systemy za pomocą łączników zaciskowych, obejm i złącz (wykonanych najczęściej ze stabilizowanej stali chromowej) i uszczelek z tworzywa elastomerowego (np. EPDM). W wyniku prac badawczych w krajach zachodnich, systemy te znalazły tam powszechne zastosowanie jako nowa generacja w dziedzinie kanalizacji. Zgodnie z przyjętą europejską symboliką, elementy systemu malowane są na kolor brunatno-czerwony.
Żeliwo jest niezastąpione jako materiał na rury spustowe deszczowe, przewody odpływowe, przykanaliki; a także na wpusty: podłogowe, piwniczne, podwórzowe, uliczne i mostowe; włazy kanałowe; urządzenia kanalizacyjne: zasuwy burzowe, osadniki, syfony, oddzielacze tłuszczu.


Rury kielichowe mają dwa różniące się końce: koniec bosy i kielich. Rury łączy się, wsuwając koniec bosy w kielich i odpowiednio uszczelniając to połączenie za pomocą sznura gumowego lub elastomerowego (niegdyś stosowano konopny sznur smołowany). Poprzednio obowiązywała norma PN-82/H-74002. Żeliwne rury kanalizacyjne. Zostaje ona przytoczona ze względu na to, że wiele wdrożonych i pracujących wyrobów i rozwiązań zostało wykonanych w oparciu o tę normę. Norma została zastąpiona przez aktualnie obowiązującą normę europejską PN-EN 877:2004. Rury i kształtki z żeliwa, złącza i elementy wyposażenia instalacji do odprowadzania wód z budynków - Wymagania, metody badań i zapewnienie jakości.
System bezkielichowy to rozwiązanie łączące najlepsze tradycje z nowoczesnością. Rury i kształtki wykonane w tym systemie mają wszystkie dodatnie cechy wynikające z zalet żeliwa, a oprócz tego nowatorski system łączenia sprawia, że systemy są łatwe do wykonania, połączenia są szczelne i odporne na napięcia wzdłużne, a także na gwałtowne skoki ciśnienia. Istotna dla inwestora jest także estetyka tych systemów oraz możliwość łatwego i skutecznego połączenia systemów żeliwnych z rurami z innych materiałów. System bezkielichowy spełnia oczywiście normę PN-EN 877 oraz liczne normy europejskie. W tabeli pokazano typowe wymiary rur i kształtek, zgodne z normą PN-EN 877.

Tabela. Wymiary rur żeliwnych wg. PN-EN 877
Średnica nominalna rury DN [mm] | 40 | 50 | 70 | 100 | 125 | 150 | 200 | 250 | 300 |
Średnica zewnętrzna Dz [mm] | 48 | 58 | 78 | 110 | 135 | 160 | 210 | 274 | 326 |
Grubość ścianek rury e [mm] | 3,0 | 3,5 | 3,5 | 3,5 | 4,0 | 4,0 | 5,0 | 5,5 | 6,0 |
Grubość ścianek kształtki e [mm] | 4,0 | 4,2 | 4,2 | 4,2 | 4,7 | 5,3 | 6,0 | 7,0 | 8,0 |
Długość wpustu t [mm] strefa uszczelnienia | 30 | 30 | 35 | 40 | 45 | 50 | 60 | 70 | 80 |
System bezkielichowych rur i kształtek w praktyce




Rys. 1. Rys. 2. Rys. 3. Rys. 4.
Rys.1. System bezkielichowy - czyszczak (rewizja), obejma, podpora do pionu.
Rys.2. System bezkielichowy można łatwo łączyć z rurami z innych materiałów. Na zdjęciu czwórnik, do którego za pomocą łączników przyłączono dwie zwężki mimośrodowe. Odpowiednie łączniki pozwalają na włączenie do systemu rur wykonanych z PVC.
Rys.3. Żeliwna rura bezkielichowa. Za pomocą obejm pazurowych przyłączono trójnik i dwa kolana.
Rys.4. Fragment instalacji odprowadzającej wodę deszczową wykonanej w systemie.
Przykłady obejm i zacisków do łączenia rur bezkielichowych



*Artykuł powstał dzięki współpracy z Mirosławem Rutkowskim, Koneckie Zakłady Odlewnicze.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
Dzieje się w Polsce i na świecie – czytaj na i.pl
Polecane oferty
kup teraz

Ideal Lux Le Roy 73439
Lampa stołowa Le Roy TL1 Small 073439 Ideal Lux De…
kup teraz

Ideal Lux Lampka Nocna Led Okrągła Biała Cerchio Tl (1000112092)
Lampa stołowa CERCHIO TL sprawdzi się w pomieszcze…
kup teraz

Zuma Line Adana (5525BK)
Lampa stołowa ADANAKolekcja lamp stołowych ADANA t…
Polska w czołówce Europy! Jest raport CBRE