Łazienkowa instalacja elektryczna wymaga nie tylko odpowiedniego jej rozprowadzenia, ale także zabezpieczenia przed bezpośrednim działaniem wody i pośrednim – pary wodnej.
Z drugiej jednak strony chcielibyśmy, aby gniazdka w naszej łazience były funkcjonalne, a oprawy oświetleniowe – efektownie
i niepowtarzalnie rozświetlały jej wnętrze. Jak zatem rozplanować elektrykę w tym pomieszczeniu, aby sprostać oczekiwaniom użytkowników i wymogom prawnym jednocześnie?
Po pierwsze – przepisy i normy
Najważniejsze pod względem bezpieczeństwa są przepisy zawarte w normie PN-HD 60364. Norma ta określa szczegółowo zasady wykonywania instalacji elektrycznych w obiektach budowlanych. Tym samym, pomieszczenie, jakim jest łazienka, norma dzieli na poszczególne strefy. Dla typowych pod względem wielkości łazienek rozróżnia się cztery strefy ochronne. Zaś w dużych salonach kąpielowych należy dodatkowo określić przestrzeń pomiędzy tymi strefami.
- Strefa 0 – to przestrzeń wewnątrz wanny lub basenu natryskowego. Osprzęt i sprzęt elektryczny, który zostaje zainstalowany w tej strefie powinien posiadać stopień ochrony przynajmniej IPX7.
- Strefa 1 – to przestrzeń ograniczona określonymi płaszczyznami. Płaszczyzna pionowa przebiega wzdłuż zewnętrznej krawędzi wanny, czy brodzika lub w odległości 60 cm od drugiego z wymienionych urządzeń sanitarnych. Płaszczyzna pozioma natomiast znajduje się na wysokości 2,25 m licząc od powierzchni łazienkowej posadzki. W tej strefie sprzęt i osprzęt powinny mieć stopień ochrony IPX5.
- Strefa 2 – to także strefa ograniczona określonymi płaszczyznami. Płaszczyzna pozioma przebiega tutaj identycznie, co w strefie 1, tj. 2,25 m od podłogi. Płaszczyzna pionowa zaś znajduje się w odległości 60 cm na zewnątrz od płaszczyzny pionowej ograniczającej strefę
1. Stopień ochrony sprzętu i osprzętu zależy tutaj od tego, czy mamy do czynienia z łazienką prywatną, czy też publiczną. Pomieszczenia użytku publicznego podlegają większym restrykcjom, aniżeli standardowe wnętrza domowe. W prywatnej łazience sprzęt i osprzęt montowany i instalowany w drugiej strefie ochronności winien wynosić nie mniej niż IPX5. - Strefa 3 – w tej strefie płaszczyzna pozioma w dalszym ciągu znajduje się na wysokości 2,25 m od poziomu podłogi. Płaszczyzna pionowa natomiast przebiega 2,4 m na zewnątrz od płaszczyzny pionowej ograniczającej strefę 2. Dla tej strefy domowych łazienek wystarczający jest sprzęt i osprzęt o stopniu ochrony nie mniejszym niż IPX1.
Ponadto, przepisy wyraźnie mówią o tym, że w strefie zero oraz jeden nie wolno instalować żadnych wyłączników, gniazd i tym podobnych urządzeń elektrycznych. W tych strefach mają prawo zaistnieć jedynie podgrzewacze wody montowane na stałe. Strefa 2 wymaga stosowania bryzgoszczelnych opraw oświetleniowych, o II klasie ochronności. W strefie 3 dopuszcza się montowanie gniazd i wyłączników oraz innych urządzeń elektrycznych, ale warunkiem jest zasilanie ich z obwodu zabezpieczonego wyłącznikiem różnicowoprądowym.
Po drugie – dobór osprzętu elektrycznego
Nieprawdziwa jest obiegowa opinia o tym, że wybór gniazd i włączników do łazienki jest niewielki. Producenci tych elementów instalacji elektrycznych wciąż rozszerzają swoje oferty, starając się trafić nawet w najbardziej wyszukane gusta użytkowników. Bezpieczne gniazdko do łazienki nie musi aktualnie wyglądać nieestetycznie i być jedynie zawalidrogą w aranżacji tego wnętrza. Bryzgoszczelne gniazda łazienkowe mają różne kształty i kolory. Dostępne są również w wersji modułowej z wymienną, kolorową ramką, łatwą w dopasowaniu do koloru ściany. Nie ma zatem potrzeby wybierać pośród osprzętu, który miałby być nieodpowiedni do pomieszczenia jakim jest łazienka. Należy zdawać sobie sprawę, że wybierając niewłaściwy osprzęt nie tylko ignorujemy przepisy prawa, ale również narażamy siebie i nasze rodziny na niebezpieczeństwo użytkowania pomieszczenia kąpielowego. Pamiętajmy, że gniazda łazienkowe powinny mieć bolce uziemiające i być możliwie hermetyczne. Ich obudowy powinny być izolujące, a sam sprzęt bryzgoszczelny, czyli niewrażliwy na zachlapanie go wodą.
Wybierając oprawy oświetleniowe, kierujemy się oczywiście głównie ich estetyką i rodzajem światła, jakie chcemy uzyskać w łazience. Tym niemniej pod uwagę warto brać także inne aspekty. Popularne i często spotykane w łazienkach są halogeny, montowane w sufitach podwieszanych. Jednakże żarówki te ulegają nagrzewaniu, co sprawia, że nie powinny znajdować się w odległości bliższej niż 50 cm od przedmiotu, który oświetlają. Pamiętajmy też, że żarówki 12 i 24 V są zasilane prądem o większym natężeniu. Stwarza to konieczność zastosowania grubszych kabli w obwodach. Mniej ograniczeń mają diody LED. Nie nagrzewają się, są odporne na spadki napięcia i pobierają niewielką ilość energii.
Po trzecie – rozmieszczenie gniazd i włączników
Włącznik elektryczny, który uruchamia główne oświetlenie w łazience montuje się najczęściej na zewnątrz tego pomieszczenia, tj. przy drzwiach wejściowych. We wnętrzu łazienki znajdują się natomiast włączniki uruchamiające dodatkowe punkty świetlne, np. oświetlenie lustra. Wówczas włącznik sytuuje się najczęściej w sąsiedztwie przedmiotu, który jest oświetlany dodatkowym światłem.
Jeśli chodzi o gniazda łazienkowe – należy rozmieszczać je tak, aby ich usytuowanie było zgodne z przepisami prawa oraz wygodne w codziennym użytku. Obowiązujące w Polsce przepisy nakazują montaż gniazd łazienkowych w odległości przynajmniej 60 cm od wanien i brodzików i na wysokości 1,2 m od podłogi. Włączniki oświetleniowe należy montować na wysokości 1,40 m od podłogi. Oprawy oświetleniowe winny znajdować się na wysokości 200 cm, także mierzonych od poziomu łazienkowej posadzki. Gniazdo, do którego podłączona będzie pralka powinno być bryzgoszczelne, posiadać uziemienie i nie stanowić jedynego gniazda w łazience. Wtyczka pralki bywa bowiem raczej rzadko wyciągana z gniazdka po zakończonym procesie prania. Tym samym uniemożliwia to swobodne korzystanie z kontaktu. A przecież w łazience istnieje potrzeba podłączenia do prądu suszarki do włosów, golarki, termowentylatora oraz wielu innych sprzętów elektrycznych. Niekiedy zachodzi konieczność korzystania z kilku z nich jednocześnie. Dlatego planując instalację w łazience należy uwzględnić nasze potrzeby i policzyć ilość urządzeń elektrycznych, z których korzystamy na co dzień. Można wprawdzie stosować rozgałęźniki, tj. tzw. złodziejki, ale i w ich przypadku trzeba wybierać pośród sprzętów przeznaczonych do pomieszczeń wilgotnych.
