Miedź jako materiał
W instalacjach gazowych stosuje się miedź o oznaczeniu Cu-DHP (miedź odtleniana fosforem). Rury miedziane tego rodzaju występują w trzech odmianach – miękkie, półtwarde i twarde. Do instalacji gazowych nadają się tylko rury twarde.
Własności miedzi ułatwiające wykonanie instalacji to podatność na obróbkę plastyczną i jednoczesna wysoka wytrzymałość na rozciąganie. Zagadnieniem, o którym trzeba pamiętać przy projektowaniu instalacji jest rozszerzalność pod wpływem temperatury. Współczynnik rozszerzalności liniowej wynosi 0,0166 mm/mK, co oznacza, że – przykładowo – odcinek o długości 1 m wydłuża się o ok. 1,3 mm pod wpływem zmiany temperatury o 80°C. Trzeba więc przewidzieć tzw. kompensację, czyli zaplanować dla instalacji więcej miejsca niż wynika to z jej wymiarów. Jest to szczególnie istotne przy połączeniach, ponieważ w skrajnych przypadkach może dojść nawet do uszkodzenia lutowania. Na wykonanie rur miedzianych zużywa się stosunkowo niewiele materiału – mają mniejsze grubości ścianek, czyli mniejsze średnice zewnętrzne niż rury stalowe o takich samych średnicach nominalnych.
Rury miedziane są szczelne – nie przenikają przez nie gazy (własność tę nazywa się szczelnością dyfuzyjną), promieniowanie UV ani mikrozanieczyszczenia obecne w powietrzu. Miedź jest niepalna i nie zawiera związków chloru – w przypadku pożaru nie emituje szkodliwych substancji.
Miedź w praktyce
Rury miedziane w instalacjach gazowych powinny mieć grubość ścianki nie mniejszą niż 1 mm – ważne jest, by nie uszkodzić rur podczas montażu i eksploatacji. Łączenie rur w instalacji gazowej powinno następować przez lutowanie twarde.
Łączniki i kształtki do instalacji miedzianej (kolanka, łuki, trójniki, dwuzłączki, króćce przyłączeniowe do odbiorników) powinny być z mosiądzu. Połączenia powinny być uszczelniane taśmą teflonową lub pastą uszczelniającą.
Rury miedziane można prowadzić przez pomieszczenia mieszkalne. (nie można tego robić w przypadku rur stalowych). Nie można ich prowadzić podtynkowo, przewody miedziane nie mogą też być wykorzystane w instalacji zewnętrznej!
Stal jako materiał
W instalacjach gazowych należy zastosować rury stalowe bez szwu lub stalowe ze szwem przewodowe. Stal jest wytrzymała na rozciąganie, zginanie i ściskanie, można więc układać nawet długie instalacje bez dodatkowych podpór. Instalacje stalowe sprawdzają się też tam, gdzie rury narażone są na obciążenia mechaniczne.
Stal jest materiałem szczelnym – przez rury stalowe nie przenikają gazy z otoczenia zewnętrznego (np. tlen).
Jest też odporna na oddziaływanie promieni UV – pod ich wpływem własności stali nie ulegają pogarszaniu. Wykazuje najmniejszą spośród dostępnych materiałów instalacyjnych rozszerzalność temperaturową. Dlatego kompensacja przewodów stalowych jest najmniej kłopotliwa – wystarczy przewidzieć pewien „luz” na pracę rur. Jednocześnie stal jest metalem podatnym na korozję, dlatego instalację gazową należy zabezpieczyć przez pokrycie jej odpowiednimi farbami.
Stal w praktyce
W instalacji zewnętrznej można wykorzystać tylko rury stalowe. Muszą być one łączone przez spawanie. Rury stalowe w instalacji wewnętrznej mogą być też łączone za pomocą łączników gwintowanych z żeliwa białego. Łączniki te trzeba uszczelnić taśmami teflonowymi lub pastami uszczelniającymi (po wykonaniu próby szczelności rur).
Przewody ze stali nie mogą być prowadzone przez pomieszczenia mieszkalne. Można je prowadzić przez jedną kondygnację garażu (pierwszą pod kondygnacją nadziemną), ale trzeba je dodatkowo zabezpieczyć mechanicznie. Przewody ze stali można prowadzić w bruzdach ściennych, które mogą być wypełnione łatwousuwalną masą tynkarską, która nie powoduje korozji.
Średnica nominalna rur stalowych jest często podawana w calach (oznaczenie: "; 1" = 25, 4 mm). Przykład: rura o średnicy ¾" ma wymiar ok. 19 mm, co odpowiada średnicy nominalnej DN20).
W świetle prawa
Instalacje gazowe miedziane i stalowe muszą odpowiadać warunkom określonym przez Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 (z późniejszymi zmianami) w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. (Dz. U 2002, nr 75, poz. 690).
Rury i łączniki muszą spełniać normy:
- PN – 74/H – 74200. Rury stalowe ze szwem, gwintowane
- PN-79/H-74244. Rury stalowe czarne ze szwem wzdłużnym przewodowe i konstrukcyjne.
- PN- 91/H-74240. Rury stalowe bez szwu ciągnione na zimno
- PN – 76/H – 74392. Łączniki z żeliwa ciągliwego
- PN-EN 1057: 1999 Miedź i stopy miedzi. Rury miedziane okrągłe bez szwu do wody i gazu stosowane w instalacjach sanitarnych i gazowych.
- PN-EN 1254:2002 Miedź i stopy miedzi - Łączniki instalacyjne.
