Wpusty dachowe pełnią rolę dachowych odwodnień punktowych, tzn. zbierają wodę z pewnej powierzchni w jednym punkcie. Woda jest odprowadzana do rury spustowej biegnącej wewnątrz budynku, a stamtąd do kanalizacji deszczowej lub poza budynek do gruntu.
Aby odwodnienie dachu płaskiego pracowało prawidłowo, wpust powinien znaleźć się w najniższym punkcie dachu, a spadek w jego kierunku powinien wynosić co najmniej 3%. Oprócz „zasadniczego” wpustu powinien być wpust awaryjny, który przejmie wodę w przypadku zatkania wpustu głównego. Na dachu powinna być co najmniej jedna para wpustów. Zasady projektowania mówią, że wpusty należy rozmieszczać co 25 m.
Dodatkowo, na wypadek deszczu nawalnego, należy przy krawędzi dachu zapewnić przelew awaryjny. Jego rolą będzie odprowadzenie nadmiaru wody, z którą „nie poradzi sobie” wpust podstawowy. Oba wpusty włącza się do jednej rury spustowej.
Budowa wpustu dachowego
Wpust dachowy składa się
z:
- (1) kosza (zwanego też łapaczem liści lub osadnikiem żwiru), który zabezpiecza wpust przed zanieczyszczeniem lub zatkaniem.
- (2) kołnierza przyłączeniowego – elementu umożliwiającego zamocowanie na dachu; kołnierz może być zastąpiony pierścieniem – dociskowym lub zaciskowym;
- (3) korpusu – odcinka rury stożkowej, której zadaniem jest wyrównanie przepływu spływającej wody;
- (4) podstawy wpustu (leju odciekowego) – pionowego lub poziomego odcinka rury, umożliwiającego przyłączenie wpustu do rury spustowej;
Wpusty wykonuje się najczęściej z tworzyw sztucznych – obecnie najpopularniejsze są wpusty z polipropylenu, spienionego poliuretanu lub PVC. Materiały te zapewniają właściwe warunki przepływu, wykazują dużą udarność (odporność na uderzenia) oraz są odporne na zmiany warunków środowiskowych (temperatura, skład wody deszczowej).
Podstawowym parametrem wpustu dachowego jest jego średnica (chodzi tu o średnicę podstawy wpustu), która informuje o tym, jaką powierzchnię dachu może skutecznie odwodnić dany wpust. Występują następujące średnice: DN150, DN125, DN100, DN70 lub f80, f100, f125, f140.
Podstawa wpustu może być skierowana w bok (wpust kątowy/boczny) lub w dół (wpust pionowy). Ułatwia to przeprowadzenie rury spustowej – nie musi ona biec bezpośrednio pod wpustem.
Zamocowanie wpustu dachowego
Do dachu wpust jest mocowany za pomocą kołnierza przyłączeniowego i pierścieni (dociskowych i zaciskowych). Kołnierz można wkleić między warstwy dachu (np. dwie warstwy papy bitumicznej) albo przyspawać do wierzchniej warstwy dachu.
Kołnierze można dostosować do różnych rodzajów pokryć dachowych – występują wtedy jako osobne elementy. Muszą być więc przymocowane do dachu podczas budowy, a do samego wpustu – za pomocą pierścieni dociskowych. Jeśli dach jest pokryty elastyczną folią nie grubszą niż 3 mm, wpust dachowy można łączyć z nią bezpośrednio za pomocą pierścienia zaciskowego.
Kołnierze wykonuje się z PVC, ECB (etyleno-kopolimeru), EPDM (kauczuku syntetycznego), PIB (poliizobutylenu), żywic poliestrowych.
Zamocowanie powinno być zagłębione w dachu (wobec czego warstwa izolacji wymaga odpowiedniego sfazowania). Dzięki temu wpust leży płasko na dachu. Zapobiega to tworzeniu kałuż i rozwojowi mikroorganizmów. Dobre wykonanie i szczelność gwarantuje też, że wpust nie utworzy mostka cieplnego – tzn. przerwy w izolacji dachu, która wyraźnie zwiększy straty ciepła.
Wpust powinien być odpowiednio ocieplony – zapobiega to zamarzaniu wody zimą. Możliwe są następujące rozwiązania:
- fabryczne pokrycie wpustu warstwą pianki poliuretanowej;
- zastosowanie wpustów dwuściennych z pustką powietrzną między ściankami;
- kształtki styropianowe nakładane na wpust;
- spirala grzewcza umieszczona na podstawie (wymaga przewodu elektrycznego).
Wpust ma średnicę mniejszą niż rura spustowa, zatem przestrzeń między ściankami musi być odpowiednio uszczelniona. Nie tylko usprawnia to izolację cieplną, ale też zapobiega negatywnym skutkom zjawiska cofki.
Cofka może pojawić się w przypadku bardzo intensywnych opadów. Następuje wówczas spiętrzenie wody w rurze spustowej. Woda pod ciśnieniem przemieszcza się do góry, co grozi przelaniem przez górną krawędź rury spustowej. Woda może wówczas zalać warstwy dachowe i uszkodzić je. Zastosowanie uszczelki zabezpiecza warstwy dachowe przed przenikaniem wody w podobnej awaryjnej sytuacji.
O rurze spustowej
Rura spustowa powinna mieć jednakową średnicę na całej długości – średnica ta zależy od odwadnianej powierzchni. Średnica powinna być dobrana tak, by rura była wypełniona w stopniu nie większym niż H/d = 0,7.
Najlepiej, jeśli przekrój jest okrągły, a materiałem jest tworzywo sztuczne. Rura powinna biec przez pomieszczenie niemieszkalne. Należy włączyć ją do kanalizacji deszczowej albo zapewnić wyprowadzenie wody poza budynek.
Nowoczesne rozwiązanie
Na rynku można spotkać rozwiązanie, w którym zapewniona jest mniejsza ilość wpustów dachowych, a tym samym rur spustowych. Wymaga też stosowania mniejszych średnic wpustów i rur.
Podstawą rozwiązania jest wytworzenie w rurze spustowej podciśnienia (poprzez jej całkowite wypełnienie podczas pracy). Dzięki temu woda jest zasysana z dachu i płynie z dużą prędkością. Zapewnia to nie tylko właściwą prędkość w rurze i małe opory (dzięki temu można użyć mniejszych średnic), ale też dodatkowo samooczyszczanie rur.
