Spis treści
Zagrożenie ze strony wody gruntowej
Wody gruntowe to odmiana wód podziemnych zalegających płytko pod powierzchnią terenu. Jeśli okaże się, że tak płytko, jak planowane fundamenty, woda będzie dopływać do budynku. Zagrożenie istniej nawet wtedy, gdy wody gruntowe zalegają poniżej poziomu fundamentów. Ponieważ są one zasilane przez opady, ich poziom zmienia się w ciągu roku – latem jest najniższy, a wiosną może się podnieść o ponad metr.
Może to oznaczać stałe lub okresowe zagrożenie dla piwnicy. Jej zalewanie wiąże się nie tylko z niedogodnością wypompowywania wody, ale przede wszystkim jest niebezpieczne dla ścian i fundamentów. Poziom wody gruntowej ulega też długookresowym zmianom związanym z warunkami wodnymi i klimatycznymi. Może zostać zagrożona już istniejąca, sucha piwnica.
W obu przypadkach dobrym rozwiązaniem jest drenaż – sieć rur uniemożliwiająca wodzie gruntowej docieranie do budynku. Sieci drenarskie ułożone wokół budynku mieszkalnego na poziomie fundamentów noszą nazwę drenażu opaskowego.
Czy drenaż jest potrzebny?
To pytanie powinno pojawić się już na etapie projektu budynku. Odpowiedź mogą przynieść badania geotechniczne – muszą być przeprowadzone równolegle na działce budowlanej i w archiwum hydrogeologicznym.
Dzięki badaniom można dowiedzieć się:
- jakie jest podłoże (przepuszczalne, nieprzepuszczalne);
- jaki był najwyższy udokumentowany poziom wód gruntowych;
- jaka zmienia się poziom wód gruntowych.
Drenaż NIE jest potrzebny jeżeli:
- podłoże składa się z gruntów przepuszczalnych (piaski, żwiry),
- poziom wód jest niski (woda gruntowa zalega głęboko),
- poziom wód gruntowych obniża się lub jest stały (podlega rocznym wahaniom),
Natomiast drenaż jest konieczny jeśli:
- w podłożu są warstwy nieprzepuszczalne (gliny, iły),
- poziom wód gruntowych jest wysoki (woda gruntowa zalega płytko),
- poziom wód gruntowych podwyższa się,
Jeśli brakuje danych archiwalnych, nie można określić najwyższego poziomu wód gruntowych. Zagrożenie dla piwnicy można wtedy oszacować pośrednio:
- wg „wizji lokalnej”, czyli na podstawie tego, co dzieje się na sąsiednich posesjach. Jeśli poziom wód gruntowych jest wysoki, w sąsiednich domach piwnice albo są okresowo zalewane, albo nie ma ich w ogóle;
- wg roślinności – na niezagospodarowanych terenach podmokłych występuje typowa roślinność wodna: trzciny, sitowie, pałki. Na terenach piaszczystych i suchych (co oznacza głębokie zaleganie wód gruntowych) występują najczęściej lasy sosnowe.
Ponieważ zmiany poziomu wody gruntowej są zależne od wielkości opadów, a tym samym nieprzewidywalne, warto budować drenaż opaskowy dla każdego nowo powstającego domu.
Elementy drenażu
Podstawowymi elementami drenażu są:
- rury drenarskie w zwojach lub sztangach;
- studzienki rewizyjne narożne;
- studzienka zbiorcza (główna);
- kształtki i złączki (mufy, dołączniki, trójniki).
Podstawą działania drenażu są specjalne rury drenarskie wykonane z tworzywa sztucznego (PVC lub PE) albo z ceramiki. Rury są perforowane – mają na powierzchni odpowiednio rozstawione otwory o niewielkim przekroju (ok. 10 mm²), którymi do wnętrza rury przesącza się woda gruntowa. Rury są umieszczane w otulinie (filtrze), co zabezpiecza przed zatykaniem otworów przez cząstki gruntu. Materiał otuliny zależy od rodzaju gruntu, w którym ma być położony drenaż. W gruncie piaszczystym stosuje się otulinę z włókien syntetycznych, a w gliniastym - z włókien naturalnych (np. kokosowych).
Najpopularniejsze są rury z tworzyw sztucznych (najczęściej o średnicach 65 i 80 mm). Są elastyczne i odpowiednio karbowane. Mają znaczną długość: w sprzedaży występują w zwojach o długości do 250 m. Dzięki temu mogą być układane systemem kablowym (wyginane zgodnie z kierunkiem wykopu, a ilość złączek i kształtek jest ograniczona do niezbędnego minimum - praktycznie tylko do podejść rur do studzienek rewizyjnych (kontrolnych) i do studzienki zbiorczej.
Studzienki rewizyjne powinny pojawić się przy każdej zmianie kierunku rur. W praktyce oznacza to umieszczenie ich przy narożnikach budynku. Obecnie najczęściej stosowane są studzienki prefabrykowane z tworzyw sztucznych (najczęściej z PVC-u) o średnicy 315 mm lub studzienki z kręgów betonowych o średnicy 80-120 cm. Każdą studzienkę należy wyposażyć w prefabrykowaną pokrywkę (z tworzywa sztucznego lub betonu).
Studzienki służą do okresowego badania i czyszczenia instalacji drenażowej oraz do bezpiecznego łączenia rur (stąd zaleca się umieszczenie studzienki przy każdej zmianie kierunku). Każda studzienka wyposażona jest w króćce - rury włącza się do nich za pomocą mufy lub dołącznika „na zatrzask”. Tak wykonane połączenie jest szczelne i trwałe.
Zupełnie inna jest rola studzienki zbiorczej. Znajduje się ona w najniższym punkcie drenażu i ma za zadanie odprowadzić zebraną wodę do kanalizacji deszczowej (lub innego odbiornika). Typowa studzienka zbiorcza ma średnicę 315 mm i jest wyposażona w rurę kanalizacyjną (uwaga! nie drenarską! - rolą takiej rury jest tylko odprowadzenie zebranej już wody) o średnicy 110 mm.
Co zrobić, żeby drenaż działał sprawnie
Aby drenaż pracował skutecznie, należy zapewnić przepływ wody gruntowej i opadowej w jego kierunku. Do tego celu służą materiały filtracyjne (żwiry i keramzyty), które należy wykorzystać do ułożenia warstw filtracyjnych.
Do swobodnego dopływu wody gruntowej do drenażu potrzebna jest obsypka filtracyjna. Wykonuje się ją z materiału, który zapewnia swobodny przepływ wody – z piasku, żwiru rzecznego, otoczaków lub keramzytu. Optymalna średnica kruszywa wynosi 16-32 mm. Obsypka musi otaczać rurę drenarską, należy więc użyć jej zarówno do wypełnienia wykopu, jak i do zasypania rury.
Dodatkowo, trzeba ją zabezpieczyć materiałem filtracyjnym. Do tego celu używa się geowłókniny (cienkiej tkaniny z włókien sztucznych przystosowanej do pracy w gruncie). Zapewnia ona swobodny przepływ wody, a jednocześnie uniemożliwia ruch drobnych cząstek gruntu. Dzięki temu obsypka filtracyjna nie zatyka się, a drenaż nie ulega zamuleniu. Geowłókniną wykłada się dno wykopu i zabezpiecza obsypkę filtracyjną przykrywającą rury.
Aby do drenażu mogła dopłynąć woda opadowa, konieczne jest wykonanie dodatkowej warstwy filtracyjnej. Składa się ona z płytkiej opaski żwirowej, otaczającej budynek oraz pionowej właściwej warstwy filtracyjnej. Właściwa warstwa filtracyjna ułożona jest z drobnego żwiru lub ze specjalnych płyt drenarskich i zabezpieczona geowłókniną.
