Woda jest dostarczana do budynku z sieci wodociągowej lub ze studni, a na terenie nieruchomości rozprowadzana jest za pomocą instalacji. W przypadku wody wodociągowej granicą między instalacją a siecią jest wodomierz główny (własność dostawcy wody), w przypadku studni umowną granicą jest pompa nadająca wodzie ciśnienie niezbędne do przemieszczania się w instalacji.
Podstawowe elementy instalacji wodociągowej
Każda instalacja wodociągowa składa się z następujących elementów:
- rury (przewody), których zadaniem jest transport wody i jej rozprowadzenie przy zachowaniu odpowiedniej wartości ciśnienia i odpowiedniej jakości wody;
- łączki i kształtki, których zadaniem jest zmiana kierunku przewodów, łączenie odcinków, łączenie większych średnic z mniejszymi (łączki i kształtki redukcyjne) lub łączenie więcej niż dwóch rur.
kolano łuk nyplowy trójnik trójnik redukcyjny czwórnik
Podstawowymi łączkami są mufy, nyple oraz złączki specjalne (elektrozłączki, złączki zaprasowywane i zaciskowe).
Do zmiany kierunku służą kolana (90° i 45°) oraz łuki gięte (różne promienie).
Do łączenia więcej niż dwóch rur służą trójniki i czwórniki.
Do redukcji średnic służą kształtki redukcyjne – mufy, nyple, łuki, kolana, trójniki.
zawór grzybkowy zawór bezpieczeństwa zawór kulowy podtynkowy
- armatura regulacyjna – zawory i kurki: odcinające, grzybkowe, kulowe, zwrotne, bezpieczeństwa, specjalne (np. antyskażeniowe). Rolą zaworów jest regulowanie kierunku i natężenia przepływu, umożliwiają też odcięcie dopływu wody;
filtr siatkowy wodomierz skrzydełkowy wodomierz śrubowy
- armatura zabezpieczająca – filtry siatkowe, których zadaniem jest wyłapanie cząstek stałych mogących uszkodzić instalację;
- armatura pomiarowa – wodomierze. Występują wodomierze śrubowe (jako wodomierze główne) i skrzydełkowe (w mieszkaniach);
zawór czerpalny ze złączką do węża bateria umywalkowa jednouchwytowa
- armatura czerpalna – zawory czerpalne (ze złączkami do węża, do pralek, zmywarek, spłuczek) i baterie czerpalne (umywalkowe, zlewozmywakowe, wannowe, prysznicowe, bidetowe).
Elementami wspomagającymi instalację wodociągową są rury osłonowe typu peszel oraz otuliny izolacyjne (zabezpieczające instalacje prowadzone podtynkowo); uchwyty do mocowania; ścianki instalacyjne oraz materiały uszczelniające (taśmy teflonowe, pasty, konopie).
Budowa instalacji wodociągowej
Woda do każdego piętra doprowadzana jest za pomocą pionu. Najczęstsza średnica pionu wodociągowego to DN25 – DN32. Piony najczęściej wykonywane są ze stali ocynkowanej, miedzi, PVC lub polibutylenu.
W budynku wielorodzinnym każdy pion wodociągowy musi być wyposażony w wodomierz i zawór odcinający – zawór ten pozwala na odłączenie pionu w razie awarii bez konieczności zamykania całej instalacji. Pionami zawsze jest prowadzona woda zimna. Woda ciepła będzie prowadzona pionami wtedy, kiedy będzie przygotowywana centralnie (kotłownia lub węzeł grzewczy). Wówczas pion wody ciepłej jest traktowany tak samo jak pion wody zimnej. Woda ciepła może być też przygotowywana indywidualnie – za pomocą podgrzewacza ciśnieniowego lub przepływowego dla całej instalacji lub za pomocą podgrzewaczy punktowych (niewielki podgrzewacz pojemnościowy lub przepływowy dla każdego punktu odbioru). Przewody wody ciepłej muszą mieć izolację cieplną.
Odbiorniki wody, tzn. zawory czerpalne (spłuczki, pralki, zmywarki) oraz baterie (umywalkowe, zlewozmywakowe, prysznicowe, bidetowe) połączone są z pionami za pomocą podejść (gałązek). Końcowe odcinki podejść powinny mieć określone normą PN-92/B-01706 "Instalacje wodociągowe - wymagania w projektowaniu” średnice:
- podejście do umywalki – DN15;
- podejście do bidetu, baterii prysznicowej, spłuczki – DN20;
- podejście do wanny, pralki, zmywarki – DN25.
Podejścia mogą być wykonane z takich samych materiałów jak piony – ponieważ jednak wymagają częstych zmian kierunków i zastosowań kształtek, zaleca się wykonanie z miedzi (kształtki te są stosunkowo tanie) lub z polibutylenu (możliwość układania systemem „kablowym”, nie trzeba stosować kształtek).
Przebieg przewodów
Zasady projektowania i montażu przewodów są w dużej mierze związane z rodzajem użytego materiału.
Przewody wody ciepłej muszą biec nad przewodami wody zimnej (co najmniej 10 cm). Mogą być prowadzone po ścianach (wówczas muszą mieć odpowiednie mocowanie), można je także ukryć w specjalnych bruzdach w ścianach. Tak prowadzone przewody muszą być ukryte w rurach osłonowych. Jeśli przewód przechodzi przez ścianę, musi być ukryty w odpowiedniej tulei (nie może być bezpośrednio pokryty betonem). Istnieje też możliwość ukrycia przewodów w tzw. ściance instalacyjnej – wówczas nie są widoczne, a nie ma konieczności wykonywania bruzd w ścianach.
Co decyduje o prawidłowej pracy instalacji?
Prawidłowa praca instalacji polega na niezawodnym i ciągłym dostarczaniu wody dobrej jakości. Aby osiągnąć ten cel, trzeba pamiętać o następujących zasadach:
- instalację zawsze montuje się zgodnie ze specyfiką materiału. Nie wszystkie rozwiązania można „przenosić” między materiałami;
- rury instalacyjne ulegają rozszerzaniu pod wpływem temperatury (szczególnie jest to istotne przy tworzywach sztucznych). Trzeba uwzględnić „luz” podczas montażu naściennego, odpowiednio rozmieścić zamocowania stałe i przesuwne, a przy montażu podtynkowym trzeba zamontować specjalne otuliny, by rury mogły „pracować”;
- kluczową sprawą jest wykonanie połączeń między rurami. Należy dbać o to, by były wykonane z odpowiednich łączników, bardzo starannie i z uwzględnieniem rozszerzalności temperaturowej;
- właściwy do składu wody i warunków w pomieszczeniu dobór materiału zapewnia trwałość instalacji i dobrą jakość wody.
