Wymagania dotyczące lokalizacji kotłowni w budynkach mieszkalnych reguluje kilka odrębnych przepisów, których nie należy lekceważyć, ponieważ ich istnienie podyktowanie jest głównie względami bezpieczeństwa. Szczegółowe zapisy dotyczące lokalizacji domowych kotłowni znajdują się w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku, dotyczącym warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie oraz w Polskich Normach (m.in. PN-B-02431-1). W oparciu i interpretację wspomnianych powyżej zapisów prawnych swoje postanowienia i zezwolenia wydaje Państwowa Straż Pożarna. Właściciele piętrowych domów jednorodzinnych najczęściej chcą ulokować kotłownię w piwnicy. Tymczasem, w niektórych przypadkach mogą spotkać się ze sprzeciwem ze strony organów państwowych. Najbardziej problematyczne w omawianej kwestii są kotłownie, w których kocioł zasilany jest gazem płynnym. Wówczas kotłownia nie może bowiem znajdować się poniżej poziomu terenu. Jest to uwarunkowane gęstością paliwa, która jest większa od gęstości powietrza. W sytuacji, kiedy doszłoby do rozszczelnienia instalacji – gaz zbierałby się na poziomie podłogi. Innymi ogólnikami, wynikającymi
z przepisów prawnych jest zapis mówiący o tym, że kotłownia powinna znajdować się w lokalizacji możliwie centralnej w stosunku do ogrzewanych pomieszczeń oraz, że w przypadku kotłów o małej mocy – możliwa jest ich lokalizacja w pomieszczeniach niekoniecznie przeznaczonych na ten właśnie cel. Choć nie jest to zalecane – kotły gazowe o mocy do 30 kW mogą pracować w pomieszczeniach mieszkalnych, typu kuchnia, czy łazienka.
Kotłownie gazowe
W zależności od mocy cieplnej kotła gazowego rozróżnia się cztery grupy wymagań dotyczących lokalizacji kotłowni. Kotły o łącznej mocy cieplnej do 30 kW można instalować w pomieszczeniach nieprzeznaczonych na stały pobyt ludzi oraz
w pomieszczeniach spełniających wymagania kotłowni gazowych dla kotłów o większych niż 30 kW mocach. Kotły gazowe, posiadające moc od 30 do 60 kW należy instalować
w pomieszczeniach technicznych lub w budynkach wolnostojących, które przeznaczono wyłącznie na ten właśnie cel. Kotły gazowe o mocy od 60 do 2000 kW muszą posiadać już pomieszczenie techniczne przeznaczone wyłącznie na kotłownię lub budynek wolnostojący także przeznaczony wyłącznie do instalacji kotła grzewczego. Kotły o mocy powyżej 2000 kW mogą być instalowane jedynie w oddzielnych budynkach wolnostojących, wzniesionych z myślą przeznaczenia ich na kotłownie gazowe. Pomieszczenia służące jako kotłownie gazowe muszą posiadać odpowiednią kubaturę oraz system wentylacyjny. Dla kotłów z zamkniętą komorą spalania kubatura ta wynosi przynajmniej 6,5 m³, zaś dla urządzeń pobierających powietrze do spalania – 8 m³. Trzeba także pamiętać, że pomieszczenia, w których instaluje się urządzenia gazowe nie powinny być niższe aniżeli 220 cm. Kotły z zamkniętą komorą spalania można instalować w pomieszczeniach mieszkalnych, bez względu na rodzaj posiadanej przez nie wentylacji, ale jedynie pod warunkiem zastosowania koncentrycznych przewodów powietrzno – spalinowych, zgodnie z wymaganiami zawartymi w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury o warunkach, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowania.
Kotłownie olejowe
Podobnie, jak w przypadku kotłowni gazowych – warunki lokalizacji kotła opalanego olejem opałowym uwarunkowuje jego moc cieplna. Kotły olejowe o mocy do 30 kW można instalować
w pomieszczeniach nieprzeznaczonych do stałego pobytu w nich ludzi. Można je także umieszczać
w pomieszczeniach pomocniczych, znajdujących się w obrębie domu oraz w pomieszczeniach, spełniających warunki kotłowni dla kotłów o większych mocach grzewczych. Kotły olejowe o mocy od 30 do 2000 kW wymagają instalacji w wydzielonych na ten cel pomieszczeniach technicznych, jak również mogą być instalowane w budynkach wolnostojących, wzniesionych z przeznaczeniem na kotłownię. Pomieszczenia techniczne wydzielone w ogrzewanym olejem opałowym domu, winny znajdować się w piwnicy lub na najniższej kondygnacji naziemnej tego domu. Kotły olejowe o mocy powyżej 2000 kW – można instalować jedynie w budynkach wolnostojących wzniesionych z myślą
o przeznaczeniu ich na kotłownie olejowe. Wysokość pomieszczeń, w których instaluje się kotły na olej opałowy nie powinna być mniejsza, aniżeli 220 cm, zaś kubatura tych pomieszczeń winna wynosić przynajmniej 8 m³. Jeżeli z jakichś powodów pomieszczenie, w którym zainstalowany jest kocioł na olej opałowy znajduje się ponad inną kondygnacją użytkową, to podłoga tego mieszczenia, jego ściany do wysokości 10 cm i progi drzwiowe do wysokości 4 cm muszą być wodoszczelne.
Kotłownie na paliwo stałe
Choć kotłownie opalane gazem i olejem opałowym wiodą prym ze względu na swoją bezobsługowość, to zdarza się
w dalszym ciągu, że inwestorzy decydują się na ogrzewanie domu paliwami stałymi. Kotłownie na paliwa stałe muszą być jednak dość obszernymi i wydzielonymi pomieszczeniami domu. Muszą też posiadać właściwą wentylację. Ponadto dobrze jest jeśli mają zaplanowane dwa wejścia. Kotły na paliwo stałe, jakie montuje się
w domach jednorodzinnych, to najczęściej kotły o mocy do 25 kW. Jednak i takie kotły wymagają instalacji ich
w pomieszczeniach o odpowiedniej powierzchni
i kubaturze. Owa powierzchnia i wysokość pomieszczenia jest uzależniona od rodzaju zastosowanego kotła. Jednakże przyjmuje się, że pomieszczenia techniczne, jakimi są wyodrębnione kotłownie nie mogą mieć mniej niż 2 m wysokości. Najlepiej jest lokalizować je w taki sposób, aby były usytuowane centralnie względem ogrzewanych pomieszczeń. Kotłownie na paliwa stałe standardowo planuje się na najniższej kondygnacji budynku, najczęściej obok garażu lub pomieszczenia gospodarczego. Istotna jest lokalizacja w pomieszczeniu samego kotła. Powinien on być zainstalowany w takim, miejscu, aby zapewniony został dostęp do niego z każdej strony, co umożliwi czyszczenie i dokonywanie niezbędnych konserwacji urządzenia.
