Odpowiednio zaprogramowany regulator wyłącza
i włącza urządzenie grzewcze, przez co pracuje ono tylko wtedy, gdy jest to potrzebne (np. temperatura wody grzewczej spada poniżej zaprogramowanego poziomu). Przyczynia się to do optymalnego zużycia paliwa, a dzięki temu do oszczędności energii. Mając kocioł wyposażony w odpowiednią automatykę, można ustawić indywidualny program pracy i - bez konieczności dalszej ingerencji - oszczędzać paliwo przy zachowaniu wybranych warunków
w pomieszczeniu.
Termostaty - pierwszy poziom automatyzacji kotła
Obecnie termostaty (dla odróżnienia od podobnych urządzeń grzejnikowych lub pokojowych nazywane termostatami kotła) są już standardowym wyposażeniem wodnych urządzeń grzewczych, zarówno kotłów centralnego ogrzewania, jak i podgrzewaczy służących do przygotowania ciepłej wody użytkowej.
Zadaniem termostatu kotła jest utrzymanie stałej (zaprogramowanej) temperatury wody grzewczej zasilającej instalację. Kiedy zadana temperatura jest osiągnięta, termostat powoduje wyłączenie lub zmianę trybu pracy kotła (z trybu aktywnego na tryb gotowości). Kiedy wartość temperatury spada poniżej zaprogramowanej wartości, termostat powoduje ponowne uruchomienie kotła.
Regulatory pokojowe - sterowanie wg. temperatury wewnętrznej
Regulator pokojowy (termostat pokojowy) odpowiada za sterowanie pracą kotła w zależności od temperatury panującej w pomieszczeniu. Kiedy wymagana temperatura jest osiągnięta, regulator powoduje wyłączenie kotła. Jeśli temperatura spadnie poniżej ustawionej wartości, kocioł ponownie zaczyna pracować.
Regulator pokojowy ma postać panela ściennego z pokrętłami umożliwiającymi regulację temperatury i z ekranem ciekłokrystalicznym (LCD), na którym można odczytać aktualną temperaturę i ustawienia regulatora. Umieszczany jest w pomieszczeniu, które ma być ogrzewane
i wysyła sygnał do termostatu kotła, sterując jego pracą.
Stosowanie regulatora pokojowego daje użytkownikowi dwie korzyści:
- oszczędność paliwa lub prądu, a tym samym energii. Kocioł nie pracuje niepotrzebnie;
- możliwość ustawienia dowolnej temperatury, także dla poszczególnych pomieszczeń.
Przykładowo: w pokoju do ćwiczeń ustawimy temperaturę 19°C, w pokoju dzieci 22°C, w pokoju telewizyjnym 24°C.
Regulatory pokojowe są zasilane napięciem 24 lub 240 V. Mogą być też zasilane z baterii. Występują jako:
- elektromechaniczne
- elektroniczne.
Ustawia się je na tryb pracy dzień/noc (są ustawione fabrycznie lub programowane przez użytkownika, zależnie od modelu). Mogą być zintegrowane z zegarem. Zaletą takiego układu jest możliwość ustawienia programów czasowych, tj. zaprogramowania okresów ogrzewania:
- z temperaturą komfortową (np. wtedy, kiedy wszyscy domownicy są obecni);
- z temperaturą obniżoną (np. w nocy lub pod nieobecność domowników).
Regulator z zegarem (czasomierzem) ustawić można na cykl pracy dobowy lub tygodniowy.
Cykl dobowy: regulator programuje się tak, aby w określonych godzinach zapewnić żądaną temperaturę.
Na przykład: między godziną 8.00 a 16.00 regulator jest ustawiony na temperaturę 18°C, a w pozostałych godzinach - na temperaturę 21°C. O 8.00 regulator sam przełącza się na taki tryb pracy, aby kocioł wyłączał się po osiągnięciu temperatury 18°C.
O godzinie 16.00 regulator ponownie zmienia tryb pracy - wyłącza kocioł dopiero wtedy, kiedy temperatura osiągnie wartość 22°C.
Cykl tygodniowy: możliwość ustawienia różnych programów dla wybranych dni tygodnia. Możliwe jest też ustawienie różnych programów czasowych dla różnych pomieszczeń.
Regulatory pogodowe – sterowanie wg temperatury zewnętrznej
Wydajność pracy kotła grzewczego zależna jest od temperatury zewnętrznej. Aby osiągnąć tę samą temperaturę wewnętrzną przy różnych temperaturach zewnętrznych, kocioł musi dostarczyć większą ilość ciepła. Przykładowo, temperatura wymagana w pomieszczeniu wynosi 20°C. Porównajmy dwie sytuacje:
1. Temperatura zewnętrzna wynosi 0°C (różnica temperatur to 20 K)
2. Temperatura zewnętrzna to -18°C (różnica temperatur wynosi 38 K). W drugim przypadku kocioł
musi dostarczyć 1,9 razy więcej ciepła niż w pierwszym. Dlatego rzeczywisty pobór mocy zależy od temperatury zewnętrznej.
Instalację grzewczą projektuje się na zewnętrzne temperatury obliczeniowe. Zakłada się, że kocioł musi pokonać różnicę temperatur rzędu 40°C. Wiadomo, że w praktyce taka sytuacja ma miejsce stosunkowo rzadko. Jest więc uzasadnione, by pobór mocy kotła zależał od temperatury rzeczywiście panującej na zewnątrz. Do sterowania poborem mocy zależnie od warunków zewnętrznych służy regulator pogodowy.
Regulator pogodowy z czujnikiem temperatury i zegarem, umożliwia sterowanie dwoma obiegami centralnego ogrzewania.
W zależności od zmierzonej przez czujnik temperatury zewnętrznej regulator ustala, jaką temperaturę wody grzewczej w instalacji powinien zapewnić kocioł (czyli jaki będzie pobór mocy). Gdy temperatura na zewnątrz obniża się, wzrasta temperatura zasilania instalacji (więks
za różnica temperatur do pokonania). Podobnie jak regulatory pokojowe, regulatory pogodowe mogą być programowane na cykle czasowe.
Aby kocioł pracował naprawdę efektywnie, zaleca się stosowanie następującej automatyki:
- regulator pogodowy w budynkach wielo- i jednorodzinnych, nawet dużych mieszkaniach oraz przy zastosowaniu kotłów kondensacyjnych niezależnie od wielkości mieszkania lub budynku (efektywne wykorzystanie zjawiska kondensacji);
- regulator pokojowy - w mieszkaniu (nawet małym).